Μια ομάδα περισσότερων από 50 γιατρών και επιστημόνων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η παχυσαρκία δεν είναι πάντα ασθένεια. Η έκθεσή τους σήμερα στο The Lancet Diabetes and Endocrinology, η οποία πιέζει για έναν πιο λεπτομερή ορισμό της παχυσαρκίας και νέα διαγνωστικά πρότυπα, υποστηρίζει επίσης την ευρεία πρόσβαση σε θεραπείες απώλειας βάρους για εκείνους που υποφέρουν από επιπλοκές στην υγεία από το επιπλέον σωματικό βάρος. Οι συστάσεις έρχονται καθώς τα φάρμακα για την παχυσαρκία αυξάνονται σε δημοτικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά παραμένουν απρόσιτα σε πολλούς ανθρώπους σε άλλα μέρη του κόσμου.
Η νέα έκθεση «νομιμοποιεί την παχυσαρκία ως πραγματική ασθένεια», αλλά ξεπερνά τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) ως τον τρόπο ορισμού της, λέει η Katherine Saunders, γιατρός παχυσαρκίας στο Weill Cornell Medicine και συνιδρυτής της εταιρείας FlyteHealth, η οποία συνάπτει συμβάσεις με επιχειρήσεις για να επεκτείνει την πρόσβαση στην ιατρική θεραπεία της παχυσαρκίας. Η Saunders, η οποίος δεν συμμετείχε στην έκθεση, συμφωνεί με τους συγγραφείς της ότι η επιστημονική έρευνα υποστηρίζει τη χρήση μέτρων πέρα από τον ΔΜΣ, συμπεριλαμβανομένης της σύστασης του σώματος και των αξιολογήσεων της συνολικής υγείας. Αυτά τα μέτρα θα μπορούσαν να προσδιορίσουν καλύτερα ποιος πρέπει να λάβει θεραπεία, αλλά σημειώνει ότι μερικές φορές μπορεί να είναι δύσκολο να εφαρμοστούν. Περισσότερες από 75 επαγγελματικές ομάδες σε όλο τον κόσμο έχουν υποστηρίξει την έκθεση, συμπεριλαμβανομένων των American Heart Association, European Federation of Internal Medicine και World Obesity Federation, αν και μένει να δούμε πώς οι συστάσεις θα επηρεάσουν την ιατρική πρακτική.
«Το ερώτημα είναι τι ορίζει την ασθένεια;» λέει ο Francesco Rubino, πρόεδρος μεταβολικής και βαριατρικής χειρουργικής στο King’s College του Λονδίνου, ο οποίος το 2019 πρότεινε τη συνεργασία που οδήγησε στην έκθεση. Όσον αφορά την παχυσαρκία —που εκτιμάται ότι επηρεάζει περισσότερους από 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους παγκοσμίως— αυτό το ερώτημα έχει ταλαιπωρήσει εδώ και καιρό το πεδίο. Ο ΔΜΣ, υπολογιζόμενος από το ύψος και το βάρος ενός ατόμου, επινοήθηκε τη δεκαετία του 1830 από έναν Βέλγο μαθηματικό και συνήθως ένας ΔΜΣ τουλάχιστον 30 χαρακτηρίζεται ως παχυσαρκία. Μελέτες έχουν προσδιορίσει την παχυσαρκία που ορίζεται από το ΔΜΣ ως οδηγό παθήσεων όπως η καρδιακή ανεπάρκεια, ο διαβήτης τύπου 2 και η οστεοαρθρίτιδα. Ορισμένοι οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης, δηλώνουν ότι η παχυσαρκία είναι μια χρόνια ασθένεια, εν μέρει για να προσπαθήσουν να μειώσουν το στίγμα που την περιβάλλει.
Όμως, παρόλο που ο Rubino πιστεύει ότι ο ΔΜΣ μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, αυτός και άλλοι λένε ότι δεν είναι ιατρική διάγνωση, επειδή σαφώς δεν καταγράφει την κακή υγεία και τις δυσκολίες. Πολλοί άνθρωποι με παχυσαρκία είναι μεταβολικά υγιείς και σε καλή φυσική κατάσταση, δεν θεωρούν ότι η ζωή τους επηρεάζεται αρνητικά από το βάρος τους και μπορεί να μην χρειάζονται καμία θεραπεία. Αναγνωρίζοντας αυτή την ποικιλομορφία, η νέα έκθεση αντιπροσωπεύει «μια απομάκρυνση από πολλές απόψεις» από την ιατρική πρακτική σήμερα, λέει ο Sadaf Farooqi, ο οποίος μελετά και φροντίζει άτομα με παχυσαρκία στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και υπηρέτησε σε μια συντονιστική επιτροπή για την έκθεση. (Υποστηρίχτηκε από το The Lancet, το οποίο σχηματίζει επιτροπές ακαδημαϊκών ειδικών για να κάνουν συστάσεις για ένα θέμα.) Το κεντρικό επιχείρημα της έκθεσης είναι ότι οι γιατροί πρέπει να χωρίζουν τα άτομα με παχυσαρκία σε δύο κατηγορίες: σε αυτούς με «κλινική παχυσαρκία» των οποίων το βάρος προκαλεί προβλήματα υγείας ή επηρεάζει την καθημερινή λειτουργία, και σε αυτούς με «προκλινική παχυσαρκία, που βασίζεται σε άλλες εξετάσεις αίματος».
Αυτός ο διαχωρισμός θα πρέπει να έχει επιπτώσεις στη φροντίδα, σημείωσε η ομάδα. Τα άτομα με κλινική παχυσαρκία θα πρέπει να μπορούν να λαμβάνουν φάρμακα όπως φάρμακα που μοιάζουν με γλυκαγόνη πεπτίδιο-1 ή βαριατρική χειρουργική επέμβαση, όπως τα άτομα με καρκίνο ή καρδιακές παθήσεις λαμβάνουν τακτικά θεραπείες που στοχεύουν την ασθένειά τους. Αυτό δεν συμβαίνει πάντα σήμερα, λέει ο Farooqi. “Το θεμελιώδες πρόβλημα τόσο για τους γιατρούς όσο και για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής [είναι], “Χρειάζεται πραγματικά να σας θεραπεύσουμε ή πρέπει να συνέλθετε και να συμμορφωθείτε (και να αδυνατίσετε) ώστε να μην υπάρχει πρόβλημα;”
Για τα άτομα με προκλινική παχυσαρκία – τα οποία οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι δεν είναι επί του παρόντος άρρωστα αλλά μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ασθένειας – οι αποφάσεις θεραπείας θα είναι πιο διαφοροποιημένες. «Δεν λέμε ότι δεν πρέπει να έχουν θεραπεία», λέει ο Rubino, αλλά ότι «η προσέγγιση… είναι διαφορετική». Μπορεί να επικεντρωθεί περισσότερο στη συμβουλευτική υγείας για να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου μελλοντικών προβλημάτων υγείας. Η φαρμακευτική αγωγή απώλειας βάρους μπορεί να εξακολουθήσει να δικαιολογείται με βάση άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως το οικογενειακό ιστορικό ασθένειας που σχετίζεται με την παχυσαρκία. Ο Farooqi και ο Rubino ελπίζουν επίσης ότι αυτή η σύσταση θα ωφελήσει ορισμένες εθνοτικές ομάδες – ιδιαίτερα αυτές της ασιατικής καταγωγής, που φαίνεται να κινδυνεύουν από επιπλοκές από την παχυσαρκία με χαμηλότερο ΔΜΣ από τους λευκούς Ευρωπαίους, τον κυρίαρχο πληθυσμό που μελετήθηκε σε πρώιμες έρευνες για τον ΔΜΣ και τους κινδύνους για την υγεία.
Μια άλλη σύσταση: Κοιτάξτε πού βρίσκεται το λίπος του σώματος, όχι μόνο το ΔΜΣ. Πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες έχουν τεκμηριώσει ότι το κοιλιακό λίπος ενέχει περισσότερους κινδύνους για την υγεία από το λίπος στους μηρούς ή τους γοφούς. Ωστόσο, η ενσωμάτωση των αξιολογήσεων της σύστασης του σώματος στην ιατρική περίθαλψη μπορεί να είναι πιο σκληρή από ό,τι ακούγεται, λέει η Saunders, ειδικά για τους γενικούς ιατρούς που μπορεί να έχουν λιγότερο χρόνο να περάσουν με τους ασθενείς τους. Δεν υπάρχει καν συμφωνία για το πώς να μετρήσετε την περίμετρο της μέσης. «Για να υιοθετηθεί ευρέως ένα νέο σύστημα ταξινόμησης, θα πρέπει να είναι γρήγορο, φθηνό και αξιόπιστο», λέει. Και το να καταλάβουμε εάν και πώς να αντιμετωπίσουμε ένα άτομο με προκλινική παχυσαρκία – λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο την υγεία του, αλλά τους γενετικούς ή άλλους παράγοντες κινδύνου για ασθένεια στο μέλλον – μπορεί να είναι «πραγματικά δύσκολο», προσθέτει.
Ο Farooqi συμφωνεί ότι αν οι γιατροί υιοθετήσουν τις συστάσεις της ομάδας, μπορεί κάλλιστα να υπάρχουν εμπόδια στο δρόμο. Οι τεχνολογικές βελτιώσεις, όπως φθηνοί και εύκολοι τρόποι μέτρησης της σύστασης του σώματος, θα μπορούσαν να κάνουν μεγάλη διαφορά. «Νομίζω ότι από ορισμένες απόψεις θα υπάρξει επιπλέον δουλειά για τους γιατρούς» σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, αλλά η έκθεση «μας δίνει μια πιο ενημερωμένη άποψη για το πώς πρέπει να αξιολογούμε κάποιον με παχυσαρκία», υποστηρίζει, και αυτό είναι «μέρος του να είσαι καλός γιατρός».
Πηγή: Is obesity a disease? Not always, new expert report says (14 Jan 2025, Jennifer Couzin-Frankel) https://www.science.org/content/article/obesity-disease-not-always-new-expert-report-says
Definition and diagnostic criteria of clinical obesity, Rubino, Francesco et al.The Lancet Diabetes & Endocrinology, Volume 13, Issue 3, 221 – 262 https://www.thelancet.com/journals/landia/article/PIIS2213-8587(24)00316-4/abstract
Photo pexels (https://www.pexels.com/photo/stylish-plump-model-in-sunglasses-against-hill-7345732/#)
