Μέσω μιας ανάλυσης μεγάλης κλίμακας, οι ερευνητές του Ολλανδικού Ινστιτούτου Νευροεπιστημών αποκάλυψαν τους τρόπους με τους οποίους το συναινετικό άγγιγμα μπορεί να ωφελήσει τη σωματική και ψυχική ευεξία ενός ατόμου.
Μπορεί να αναγνωρίζετε το ανακουφιστικό συναίσθημα όταν κάποιος σας προσφέρει μια αγκαλιά στο τέλος μιας αγχωτικής ημέρας ή σας χαϊδεύει τον ώμο όταν αισθάνεστε πεσμένοι. Αλλά το ερώτημα παραμένει: μπορεί το άγγιγμα να σας βοηθήσει πραγματικά να νιώσετε καλύτερα και έχει σημασία από ποιόν γίνεται ή πώς σας αγγίζει; Για να διερευνήσουν αυτά τα ερωτήματα, ερευνητές από το Εργαστήριο Κοινωνικού Εγκεφάλου του Ολλανδικού Ινστιτούτου Νευροεπιστήμης και του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Έσσεν, διεξήγαγαν μια μεγάλης κλίμακας ανάλυση μελετών που διερευνούν τις παρεμβάσεις αφής.
Τα οφέλη του αγγίγματος στην ψυχική και σωματική υγεία
Το άγγιγμα βελτιώνει πραγματικά την ευεξία κάποιου; Το ερώτημα είναι εύκολο να τεθεί αλλά πιο περίπλοκο να απαντηθεί. Οι επιμέρους μελέτες συχνά επικεντρώνονται μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και μπορεί να αντιφάσκουν μεταξύ τους. Ο συνδυασμός όλων αυτών των μελετών για μια ανάλυση μεγάλης κλίμακας προσφέρει μια σαφέστερη απάντηση: ναι, το άγγιγμα βελτιώνει ουσιαστικά τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική ευεξία, για παράδειγμα μέσω της μείωσης του πόνου, του άγχους, της κατάθλιψης και του στρες στους ενήλικες. Αλλά στην πραγματικότητα, τα άτομα με προβλήματα σωματικής ή ψυχικής υγείας (και επομένως με μεγαλύτερη ανάγκη υποστήριξης) επωφελούνται ακόμη περισσότερο από το άγγιγμα από ό,τι οι υγιείς ενήλικες. «Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν αναλογιστεί κανείς πόσο συχνά οι παρεμβάσεις αφής παραβλέπονται» προσθέτει ο Packheiser, πρώτος συγγραφέας.
«Ένα βασικό ερώτημα της μελέτης μας είναι να αξιοποιήσουμε τις εκατοντάδες μεμονωμένες μελέτες που υπάρχουν για να προσδιορίσουμε ποιος τύπος αφής λειτουργεί καλύτερα», προσθέτει ο καθηγητής Keysers, διευθυντής του Social Brain Lab. «Τι γίνεται αν δεν έχετε ένα φίλο ή σύντροφο κοντά σας για να σας αγκαλιάσει; Θα βοηθούσε επίσης το άγγιγμα από έναν άγνωστο ή ακόμη και από ένα μηχάνημα; Και πόσο συχνά; Η μελέτη δείχνει σαφώς ότι το άγγιγμα μπορεί πράγματι να βελτιστοποιηθεί αλλά οι πιο σημαντικοί παράγοντες δεν είναι απαραίτητα αυτοί που υποψιαζόμαστε».
Είναι ενδιαφέρον ότι το πρόσωπο που σας αγγίζει, ο τρόπος που σας αγγίζει και η διάρκεια του αγγίγματός του δεν έχουν καμία διαφορά όσον αφορά τον αντίκτυπο. Συνεπώς, ένα μακροχρόνιο μασάζ από έναν θεραπευτή θα μπορούσε να είναι εξίσου αποτελεσματικό με μια γρήγορη αγκαλιά που προσφέρει ένας φίλος. Αυτό ισχύει μέχρι να εξεταστεί η συχνότητα της παρέμβασης. Όσο πιο συχνά προσφέρεται μια παρέμβαση αφής, τόσο μεγαλύτερος είναι ο αντίκτυπος. Μια γρήγορη αγκαλιά θα μπορούσε επομένως να είναι ακόμη πιο αποτελεσματική από ένα μασάζ, αν προσφέρεται πιο συχνά.
Ανθρώπινο ή μη ανθρώπινο άγγιγμα;
Το επόμενο ερώτημα ήταν αν η παρέμβαση αφής χρειάζεται να είναι ανθρώπινη σε κάθε περίπτωση. Όπως αποδεικνύεται, οι παρεμβάσεις με αντικείμενα ή ρομπότ μπορούν να είναι εξίσου αποτελεσματικές στη βελτίωση της σωματικής ευεξίας. «Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που χρειάζονται βελτίωση της ευεξίας, ίσως επειδή είναι μόνοι αλλά και επειδή μπορεί να πάσχουν από κλινικές παθήσεις. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι ένα ρομπότ αφής ή ακόμη και μια απλή κουβέρτα με βάρος έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους», εξηγεί ο τελευταίος συγγραφέας Frédéric Michon. Ωστόσο, τα οφέλη των παρεμβάσεων με ρομπότ και αντικείμενα είναι λιγότερο αποτελεσματικά για την ψυχική ευεξία. Οι διαταραχές της ψυχικής υγείας, όπως το άγχος ή η κατάθλιψη, μπορεί επομένως να απαιτούν τελικά το ανθρώπινο άγγιγμα, «γεγονός που ίσως υποδηλώνει τη σημασία ενός συναισθηματικού στοιχείου που συνδέεται με το άγγιγμα», επισημαίνει ο Michon.
Ενώ οι ερευνητές ήταν εξίσου περίεργοι για την επαφή ανθρώπου με ζώο, οι μελέτες που διερευνούν αυτό το ζήτημα εξακολουθούν να είναι ελλιπείς. «Θα ήταν χρήσιμο να δούμε αν το άγγιγμα ενός ζώου ή ενός κατοικίδιου ζώου θα μπορούσε να βελτιώσει την ευεξία, και αντίστροφα αν και τα ίδια ωφελούνται από αυτό αλλά δυστυχώς απλά δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες, ή σωστά ελεγχόμενες, ώστε να μπορέσουμε να βγάλουμε γενικά συμπεράσματα γι’ αυτά τα θέματα», διευκρινίζει ο Michon.
Παρεμβάσεις αφής σε όλες τις ηλικίες
Όταν η ομάδα εξέτασε τον αντίκτυπο του αγγίγματος στα νεογέννητα, διαπίστωσε ότι και τα νεογέννητα επωφελούνται σημαντικά από το άγγιγμα. Ωστόσο, το πρόσωπο που πραγματοποιούσε την παρέμβαση αφής ήταν πιο σημαντικό: τα οφέλη του αγγίγματος είναι μεγαλύτερα όταν αυτό γίνεται από γονέα αντί για εργαζόμενο στον τομέα της υγείας. «Αυτό το εύρημα θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό», προσθέτει ο Packheiser. «Τα ποσοστά θανάτου λόγω πρόωρων γεννήσεων είναι υψηλά σε ορισμένες χώρες και η γνώση ότι ένα μωρό ωφελείται περισσότερο από το άγγιγμα του ίδιου του γονέα του, προσφέρει μια ακόμη εύκολα εφαρμόσιμη μορφή υποστήριξης για την υγεία του μωρού».
Λόγω έλλειψης μελετών, αποδείχθηκε δύσκολο να εξαχθούν συμπεράσματα για τα παιδιά και τους εφήβους. «Μελέτες μεγάλης κλίμακας, όπως αυτή, μας βοηθούν να βγάλουμε γενικότερα συμπεράσματα αλλά μας βοηθούν επίσης να εντοπίσουμε πού λείπουν οι έρευνες», εξηγεί ο Michon. «Ελπίζουμε ότι τα ευρήματά μας μπορούν να κατευθύνουν τις μελλοντικές έρευνες για τη διερεύνηση λιγότερο γνωστών ερωτημάτων. Αυτό περιλαμβάνει το άγγιγμα των ζώων αλλά και το άγγιγμα σε όλες τις ηλικίες και σε συγκεκριμένες κλινικές καταστάσεις, όπως οι αυτιστικοί ασθενείς, μια άλλη κατηγορία που δεν έχει διερευνηθεί εκτενώς».
Πηγή
Netherlands Institute for Neuroscience – KNAW
https://nin.nl/news/new-study-highlights-the-benefit-of-touch-on-mental-and-physical-health/
Julian Packheiser, Helena Hartmann, Kelly Fredriksen, Valeria Gazzola, Christian Keysers, Frédéric Michon. A systematic review and multivariate meta-analysis of the physical and mental health benefits of touch interventions. Nature Human Behaviour, 2024; DOI: 10.1038/s41562-024-01841-8
Μετάφραση/προσαρμογή: Έφη Καραμπάτου, συνεργάτιδα Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών Υγείας, Ιατρική Σχολή Αθήνας