Οι γονείς που ασκούν συχνά σκληρή πειθαρχία στα μικρά παιδιά τα θέτουν σε σημαντικά υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν μόνιμα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως καταγράφει μια νέα έρευνα.
Σε μία μελέτη με πάνω από 7.500 παιδιά από την Ιρλανδία, οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Cambridge και από το Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Δουβλίνου διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που εκτέθηκαν σε «εχθρική» ανατροφή σε ηλικία τριών ετών ήταν 1.5 φορές πιθανότερο από τους συνομηλίκους τους να εμφανίσουν συμπτώματα ψυχικής υγείας «υψηλού κινδύνου» στην ηλικία των εννιά ετών.
Η εχθρική ανατροφή περιλαμβάνει συχνή σκληρή μεταχείριση και πειθαρχία και μπορεί να είναι σωματική ή ψυχολογική. Ενδέχεται, για παράδειγμα, να περιλαμβάνει καθημερινές φωνές στα παιδιά, ρουτίνα με σωματικές τιμωρίες, απομόνωση των παιδιών όταν συμπεριφέρονται άσχημα, πλήγμα στην αυτοεκτίμησή τους, ή απρόβλεπτες τιμωρίες ανάλογα με τη διάθεση του γονέα.
Οι ερευνητές κατέγραψαν τα συμπτώματα ψυχικής υγείας των παιδιών σε ηλικίες τριών, πέντε και εννιά ετών. Μελέτησαν εξίσου τα εσωτερικευμένα συμπτώματα (όπως το άγχος και την κοινωνική απόσυρσή) και τα εξωτερικευμένα συμπτώματα (όπως την παρορμητική και επιθετική συμπεριφορά και την υπερκινητικότητα).
Περίπου το 10% των παιδιών εντοπίστηκε να βρίσκεται σε ομάδα υψηλού κινδύνου για κακή ψυχική υγεία. Τα παιδιά που βίωσαν εχθρική ανατροφή ήταν περισσότερο πιθανό να ανήκουν σε αυτήν την ομάδα.
Είναι σημαντικό, ότι η μελέτη καθιστά σαφές ότι το γονεϊκό στυλ δεν καθορίζει πλήρως τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Η ψυχική υγεία των παιδιών δομείται από πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου, περιλαμβάνοντας το φύλο, τη σωματική υγεία και την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, οι εκπαιδευτικοί και άλλοι επαγγελματίες θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση για την πιθανή επίδραση της γονεϊκής ανατροφής σε ένα παιδί που εμφανίζει σημάδια κακής ψυχικής υγείας. Προσθέτουν ότι η επιπλέον υποστήριξη των γονέων των παιδιών που θεωρούνται ότι διατρέχουν ήδη κίνδυνο θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη αυτών των προβλημάτων.
Η μελέτη διεξήχθη από τον Ιωάννη Κατσαντώνη, ερευνητή από το Τμήμα της Εκπαίδευσης, από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, και την Jennifer Symonds, Καθηγήτρια στη Σχολή Εκπαίδευσης από το Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Δουβλίνου. Αναφέρεται στο περιοδικό, Epidimiology and Psychiatric Scienes.
«Το γεγονός ότι ένα στα δέκα παιδιά ήταν σε κατηγορία υψηλού κινδύνου για προβλήματα ψυχικής υγείας είναι ανησυχητικό και θα έπρεπε να έχουμε επίγνωση του ρόλου που μπορεί να διαδραματίζει η γονεϊκή ανατροφή» δήλωσε ο κ. Κατσαντώνης. «Δεν υπονοούμε ούτε μία στιγμή ότι οι γονείς δεν χρειάζεται να θέτουν αυστηρά όρια για την συμπεριφορά των παιδιών τους, αλλά είναι δύσκολο να δικαιολογήσουμε τη συχνή σκληρή πειθαρχία, δεδομένων των επιπτώσεων στην ψυχική υγεία».
Η κα. Symonds είπε: «Τα ευρήματα μας τονίζουν ότι πρέπει να κάνουμε ότι είναι δυνατό για να διασφαλίσουμε ότι οι γονείς υποστηρίζονται ώστε να δώσουν στα παιδιά τους μια ζεστή και θετική ανατροφή, ιδίως αν οι ευρύτερες συνθήκες τα θέτουν σε κίνδυνο για κακή ψυχική υγεία. Αποφεύγοντας ένα εχθρικό συναισθηματικό κλίμα στο σπίτι δεν θα αποτρέψει απαραίτητα την ανάπτυξη κακής ψυχικής υγείας, αλλά πιθανά θα βοηθήσει».
Ενώ η γονεϊκή ανατροφή αναγνωρίζεται ευρέως ως ένας παράγοντας που επηρεάζει την ψυχική υγεία των παιδιών, οι περισσότερες μελέτες δεν έχουν διερευνήσει πώς επηρεάζει την ψυχική υγεία με την πάροδο του χρόνου, ή πώς σχετίζεται με τα εσωτερικευμένα και εξωτερικευμένα συμπτώματα.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από 7.507 συμμετέχοντες στην διαχρονική μελέτη «Μεγαλώνοντας στην Ιρλανδία» για παιδιά και νέους. Τα δεδομένα για την ψυχική υγεία καταγράφηκαν με τη χρήση ενός τυποποιημένου εργαλείου αξιολόγησης που ονομάζεται Ερωτηματολόγιο Δυνατοτήτων και Δυσκολιών. Σε κάθε παιδί δόθηκε μια σύνθεση βαθμολογίας ως το 10 για τα συμπτώματα εξωτερίκευσης και εσωτερίκευσης σε ηλικίες τριών, πέντε και εννιά ετών.
Μια δεύτερη τυπική αξιολόγηση χρησιμοποιήθηκε για την μέτρηση του γονεϊκού στυλ που βίωναν τα παιδιά στην ηλικία των τριών ετών. Οι γονείς σκιαγραφήθηκαν με βάση το κατά πόσο έτειναν στον καθένα από τα τρία στυλ: θερμή ανατροφή (υποστηρικτική και προσεκτική στις ανάγκες του παιδιού τους), συνεπής (θέτοντας σαφείς προσδοκίες και κανόνες) και εχθρική.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, με βάση την πορεία με την οποία εξελίχθηκαν τα συμπτώματα ψυχικής υγείας μεταξύ των ηλικιών τριών και εννέα ετών, τα παιδιά κατατάσσονται σε τρεις ευρύτερες κατηγορίες. Τα περισσότερα (83,5%) ήταν χαμηλού κινδύνου, με χαμηλές βαθμολογίες εσωτερικευμένων και εξωτερικευμένων συμπτωμάτων στην ηλικία των τριών ετών, οι οποίες έπειτα μειώθηκαν ή παρέμειναν σταθερές. Λίγα παιδιά (6,43%) είχαν ήπιο κίνδυνο, με υψηλές αρχικές βαθμολογίες που μειώθηκαν με την πάροδο του χρόνου, αλλά παρέμειναν υψηλότερες από την πρώτη ομάδα. Τα υπόλοιπα παιδιά σε ποσοστό 10,07% ήταν υψηλού κινδύνου, με υψηλές αρχικές βαθμολογίες που αυξήθηκαν μέχρι την ηλικία των εννιά ετών.
Η εχθρική ανατροφή αύξησε τις πιθανότητες ενός παιδιού να είναι στην κατηγορία υψηλού κινδύνου κατά 1.5 φορές, και στην κατηγορία ήπιου κινδύνου κατά 1.6 φορές, μέχρι την ηλικία των εννιά ετών. Η συνεπής ανατροφή διαπιστώθηκε ότι είχε προστατευτικό ρόλο αλλά περιορισμένο , και μόνο για τα παιδιά που εντάσσονταν στην κατηγορία «ήπιου- κινδύνου». Προς έκπληξη των ερευνητών, η ΄’θερμή΄ γονικότητα δεν αύξησε την πιθανότητα τα παιδιά να βρίσκονται στην ομάδα χαμηλού κινδύνου, ενδεχομένως λόγω της επιρροής άλλων παραγόντων στην έκβαση της ψυχικής υγείας.
Οι προηγούμενες έρευνες έχουν επισημάνει τη σημασία αυτών των άλλων παραγόντων, που πολλούς από τους οποίους επιβεβαίωσε η νέα μελέτη. Τα κορίτσια, για παράδειγμα, ήταν περισσότερο πιθανό να είναι στην κατηγορία υψηλού κινδύνου από τα αγόρια: τα παιδιά που είναι σε μονογονεϊκές οικογένειες ήταν 1.4 φορές περισσότερο πιθανό να είναι σε υψηλό κίνδυνο, ενώ τα παιδιά από τα πιο εύπορα περιβάλλοντα ήταν λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν ανησυχητικά συμπτώματα ψυχικής υγείας κατά τη μέση παιδική ηλικία.
Ο κ. Κατσαντώνης δήλωσε ότι τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της πρώιμης παρέμβασης και υποστήριξης σε παιδιά που κινδυνεύουν από δυσκολίες στην ψυχική υγεία, και ότι αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει εξατομικευμένη υποστήριξη, καθοδήγηση και εκπαίδευση στους νέους γονείς. «Η κατάλληλη υποστήριξη θα μπορούσε να είναι κάτι τόσο απλό όσο η παροχή σαφών και ενημερωμένων πληροφοριών στους νέους γονείς σχετικά με τον καλύτερο τρόπο διαχείρισης της συμπεριφοράς των μικρών παιδιών τους σε διαφορετικές καταστάσεις,» δήλωσε. «Υπάρχει ξεκάθαρος κίνδυνος ότι το γονικό στυλ μπορεί να επιδεινώσει τους κινδύνους για την ψυχική υγεία. Αυτό είναι κάτι που μπορούμε εύκολα να λάβουμε μέτρα για την αντιμετώπισή του».
Πηγή: Πανεπιστήμιο του Cambridge
https://www.cam.ac.uk/research/news/harsh-discipline-increases-risk-of-children-developing-lasting-mental-health-problems
Άρθρο: Ioannis Katsantonis, Jennifer E. Symonds. Population heterogeneity in developmental trajectories of internalising and externalising mental health symptoms in childhood: differential effects of parenting styles. Epidemiology and Psychiatric Sciences, 2023; 32 DOI: 10.1017/S2045796023000094
Επιμέλεια κειμένου: Κυριακή Καραπάγκου, Ψυχολόγος, MSc Προαγωγή & Αγωγή Υγείας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
