Για τη βελτίωση της κοινωνικότητας των εφήβων και ενηλίκων με αυτισμό οι προσπάθειες εστιάζουν κυρίως στο να τους μαθαίνουμε να σκέφτονται και να συμπεριφέρονται σαν τους μη-αυτιστικούς συνομιλήκους τους, κρύβοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Μια νέα έρευνα του Πανεπιστήμιου του Τέξας, Ντάλας, ωστόσο, ανέδειξε μια άλλη προσέγγιση: την κατανόηση και αποδοχή του αυτισμού από τους ανθρώπους χωρίς αυτισμό. Οι ερευνητές δημοσίευσαν τα ευρήματα τους στο περιοδικό Autism. Η Desiree Jones (School of Behavioral and Brain Sciences) η Kilee DeBrabander και ο καθηγητής Noah Sasson είναι οι συγγραφείς της μελέτης. Η μελέτη έδειξε ότι εξοικιώνοντας τα άτομα χωρίς αυτισμό με τις προκλήσεις και τα δυνατά σημεία των ατόμων με αυτισμό βοηθάει στη μείωση του στίγματος και των εσφαλμένων αντιλήψεων για τον αυτισμό, αν και τα ασυνήδειτα στερεότυπα εξαλείφονται πιο δύσκολα.
Ο αυτισμός χαρακτηρίζεται από διαφορές στον τρόπο σκέψης, αίσθησης και επικοινωνίας και μπορεί να κάνει δύσκολη την αλληλεπίδραση και τη σύνδεσή με τα μη-αυτιστικά άτομα. Κάποια άτομα με αυτισμό δεν μιλούν και χρειάζονται πολύ υποστήριξη στην καθημερινότητα τους ενώ άλλα είναι πολύ ομιλητικά και χρειάζονται λιγότερη υποστήριξη. Η μελέτη της Jones εστιάζει στην εμπειρία των ενηλίκων με αυτισμό χωρίς διανοητική αναπηρία.
Προηγούμενες μας μελέτες στο εργαστήριο έδειξαν ότι τα άτομα με αυτισμό χαρακτηρίζονται με στερεότυπα, ως παράξενα ή λιγότερο αρεστά, είπε η Jones. Κάποιοι μπορεί να νομίζουν ότι τα άτομα με αυτισμό δε θέλουν φίλους ή δε θέλουν να αλληλεπιδρούν με τους άλλους. Θέλουμε να καταπολεμήσουμε αυτές τις αντιλήψεις. Η προαγωγή της γνώσης στους μη-αυτιστικούς ενήλικες αντιπροσωπεύει μια αλλαγή στη φιλοσοφία για τη βελτίωση της κοινωνικής εμπειρίας των ατόμων με αυτισμό. Η Jones εξήγησε ότι η προσέγγιση αυτή δανείζεται από την έρευνα για το ρατσισμό.
Στην έρευνα συμμετείχαν 238 μη-αυτιστικοί ενήλικες και χωριστήκαν σε τρεις ομάδες. Η πρώτη ομάδα παρακολούθησε ένα βίντεο για αποδοχή του αυτισμού, η δεύτερη ομάδα είδε μια γενική παρουσίαση σχετικά με τη ψυχική υγεία χωρίς να αναφερθεί ο αυτισμός, και η τρίτη δεν έλαβε καμία παρέμβαση. Το βίντεο για τον αυτισμό είχε πληροφόρηση για τον αυτισμό και στόχο την αποδοχή. Έδινε πληροφόρηση για το πώς να ξεκινήσει κάποιος φιλία με ένα άτομο με αυτισμό και πως να του/της μιλήσει για τα ενδιαφέροντα τους. Συζητούσε επίσης για το τι να αποφύγει κανείς, όπως την αισθητηριακή υπερφόρτωση και την πίεση για αλληλεπίδραση.
Η πρώτη ομάδα έδειξε καλύτερη κατανόηση και αποδοχή του αυτισμού, όπως έκφραση περισσότερου κοινωνικού ενδιαφέροντος για τα άτομα με αυτισμό και περισσότερες θετικές πρώτες εντυπώσεις. Παρόλα αυτά, οι συμμετέχοντες συνέχισαν να συσχετίζουν ασυνείδητα τον αυτισμό με αρνητικά γνωρίσματα, άσχετα με το σε ποια ομάδα χωρίστηκαν. «Οι εσωτερικευμένες προκαταλήψεις αντανακλούν πιο διαρκείς υποκείμενες πεποιθήσεις που είναι περισσότερο ανθεκτικές στην αλλαγή», εξηγεί ο Sasson, καθηγητής ψυχολογίας.
Η Jones λέει: «Οι αυτιστικοί είναι πραγματικά έξυπνοι αλλά δύσκολοι κοινωνικά. Μπορεί να χαρακτηριστούν ως συναισθηματικά επίπεδοι, χωρίς συναίσθημα ή πάθος. Αυτές οι πεποιθήσεις μπορεί να είναι βλαπτικές και δεν αντικατοπτρίζουν την ποικιλομορφία των χαρακτηριστικών που υπάρχουν ανάμεσα στα αυτιστικά άτομα».
«Τα άτομα με αυτισμό συχνά νιώθουν ότι απλά δεν ακούγονται, ότι απορρίπτονται ή δε τους νοιάζονται. Ένα μεγάλο κομμάτι αναγνώρισης είναι απλά να δώσουμε τη δυνατότητα σε αυτά τα άτομα να μας πουν τι τους αρέσει και τι θέλουν να ερευνήσουμε. Στο εργαστήριό μας, έχουμε πολλούς προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές με αυτισμό που παίζουν μεγάλο ρόλο στην έρευνά μας, και μας έχουν διδάξει πολλά», συμπληρώνει η Jones.
Ο Sasson περιέγραψε τα αποτελέσματα της έρευνας ως υποσχόμενα και ενδεικτικά της σημασίας μιας καλής εκπαίδευσης, αν και τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα παραμένουν ασαφή. «Δεν είναι εύκολο να έχεις αυτισμό σε έναν κυρίως μη-αυτιστικό κόσμο. Κάνοντας τον κόσμο λίγο πιο φιλόξενο και ευπρόσδεκτο στις αυτιστικές ιδιαιτερότητες θα μπορούσε να βελτιωθεί πολύ η προσωπική, κοινωνικη και επαγγελματική ζωή των ανθρώπων με αυτισμό».
Πηγή Stephen Fontenot, Feb. 5, 2021, Study: Reducing Biases About Autism May Increase Social Inclusion https://www.utdallas.edu/news/health-medicine/autism-biases-study-2021/
Journal Reference: Desiree R Jones, Kilee M DeBrabander, Noah J Sasson. Effects of autism acceptance training on explicit and implicit biases toward autism. Autism, 2021; 136236132098489
Προσαρμογή κειμένου: Ιωάννα Δεμιρτζόγλου, Ψυχολόγος
MSc Προαγωγή & Αγωγή Υγείας, Ιατρικής Σχολής Αθηνών, ΕΚΠΑ
