Οι κοινωνικές αντιξοότητες στην πρώιμη παιδική ηλικία φαίνεται να είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για θάνατο στην πρώιμη ενήλικη ζωή. Τα παιδιά που έχουν βιώσει επανειλημμένα σοβαρές αντιξοότητες, όπως απώλεια γονέα, ψυχική ασθένεια στην οικογένεια, φτώχεια ή τοποθέτησή τους σε ανάδοχη οικογένεια έχουν 4,5 φορές υψηλότερο κίνδυνο θανάτου στις αρχές της ενήλικης ζωής σε σχέση με τα παιδιά που δεν έχουν βιώσει τόσες δυσκολίες κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Από πολλές απόψεις, η παιδική μας ηλικία θέτει τα θεμέλια της υγείας μας στην ενήλικη ζωή. Είναι κομμάτι της σωματικής και της γνωστική μας ανάπτυξης. Αν διαταραχθεί αυτή η ανάπτυξη, μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για τη σωματική και ψυχική υγεία μας στη ζωή αργότερα.
Σε μια νέα μελέτη, ερευνητές από τη Σχολή Επιστημών Υγείας και Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης δείχνουν ότι οι αντιξοότητες στην παιδική ηλικία αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου στην αρχή της ενήλικη ζωή (16-36 ετών). Οι ερευνητές κατέγραψαν τις κοινωνικές και στρεσογόνες αντιξοότητες* στην παιδική ηλικία ενός εκατομμυρίου παιδιών στην Δανία. «Χωρίσαμε τα παιδιά σε πέντε ομάδες ανάλογα με το επίπεδο δυσκολιών που έζησαν στην παιδική ηλικία. Όσο πιο στρεσογόνες εμπειρίες έχουν βιώσει κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, τόσο υψηλότερο είναι το ποσοστό θνησιμότητας στις αρχές της ενήλικης ζωής. Για τα πιο ευάλωτα παιδιά, το ποσοστό θνησιμότητας είναι 4,5 φορές υψηλότερο!» λέει η καθηγήτρια Naja Hulvej Rod από το Τμήμα Δημόσιας Υγείας. Το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας εκδηλώνεται κυρίως σε αυτοκτονίες και ατυχήματα, αλλά η μελέτη δείχνει επίσης υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο σε αυτή την ομάδα.
Η φτώχεια στην παιδική ηλικία δεν συμβαδίζει με το Κράτος Πρόνοιας
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα της μελέτης τονίζουν την κρίσιμη σημασία των διαρθρωτικών πρωτοβουλιών δημόσιας υγείας σε μια ευρεία κλίμακα για τη μείωση των στρεσογόνων αντιξοοτήτων στην παιδική ηλικία. Για παράδειγμα, την πρόληψη της παιδικής φτώχειας και άλλων αντιξοότητων στην παιδική ηλικία. Με τον καιρό, μπορεί να συμβάλει στη μείωση της κοινωνικής ανισότητας στην υγεία.
«Είναι εντυπωσιακό να βλέπουμε μια τόσο ισχυρή σχέση μεταξύ των αντιξοοτήτων στην παιδική ηλικία και της θνησιμότητας στο κράτος πρόνοιας της Δανίας, το οποίο, μεταξύ άλλων, αποσκοπεί στην προώθηση της οικονομικής σταθερότητας στις οικογένειες με μικρά παιδιά και στην ελαχιστοποίηση των κοινωνικών αντιξοοτήτων. Από μια διεθνή σκοπιά, είναι ανησυχητικό ότι αυτές οι σχέσεις θα είναι ακόμη ισχυρότερες σε ένα λιγότερο εκτεταμένο σύστημα πρόνοιας», λέει η Naja Hulvej Rod.
Η μελέτη είναι η πρώτη του είδους της σε παγκόσμια βάση. Το μεγάλο μέγεθος του δείγματος έκανε δυνατή τη μελέτη των σχέσεων μεταξύ των κοινωνικών και στρεσογόνων καταστάσεων κατά την παιδική ηλικία και της επίδρασης τους στη θνησιμότητα μεταξύ των νεαρών ενηλίκων.
* στη μελέτη, οι κοινωνικές αντιξοότητες ορίζονται ως οικονομική φτώχεια ή μακροχρόνια ανεργία στην οικογένεια, ενώ οι στρεσογόνες αντιξοότητες περιλαμβάνουν π.χ. θάνατο γονέα, διαζύγιο ή κατάχρηση αλκοόλ/ναρκωτικών μεταξύ των γονέων.
Ομάδα 1: Το 54 % των παιδιών παρουσίασαν κανένα ή μόνο πολύ λίγα μεμονωμένα περιστατικά αντιξοότητας στην παιδική ηλικία.
Ομάδες 2-4: Το 43 % των παιδιών παρουσίασαν μεμονωμένα περιστατικά αντιξοότητας στην παιδική ηλικία, τα οποία σχετίζονταν κυρίως με τη φτώχεια ή την ασθένεια στην οικογένεια. Εδώ οι ερευνητές βρήκαν ένα ποσοστό θνησιμότητας στην πρώιμη ενήλικη ζωή που είναι 1,3-1,8 φορές υψηλότερο από ό, τι στην Ομάδα 1.
Ομάδα 5: 3 % βίωσαν μεγάλες κοινωνικές και αγχωτικές αντιξοότητες σε όλη την παιδική ηλικία. Σε αυτή την ομάδα, το ποσοστό θνησιμότητας είναι 4,5 φορές υψηλότερο από ό,τι στην Ομάδα 1.
Journal Reference: Naja H Rod, Jessica Bengtsson, Esben Budtz-Jørgensen, Clara Clipet-Jensen, David Taylor-Robinson, Anne-Marie Nybo Andersen, Nadya Dich, Andreas Rieckmann. Trajectories of childhood adversity and mortality in early adulthood: a population-based cohort study. The Lancet, 2020; 396 (10249): 489 DOI: 10.1016/S0140-6736(20)30621-8
Προσαρμογή κειμένου: Άννα Ράφτη, Εκπαιδευτικός, MSc Προαγωγή και Αγωγή της Υγείας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ
