Η σχολική υγεία και η φυσική αγωγή συμβάλλουν σημαντικά στη δια βίου σωματική δραστηριότητα, την υγεία και την ευημερία των νέων.
Και καθώς τα σχολεία καλωσορίζουν παιδιά από διαφορετικά κοινωνικά υπόβαθρα, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να επωφεληθούν από την παροχή περιεκτικών μαθημάτων σχετικά με την υγεία και τη φυσική αγωγή.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, περίπου το 46% των Ευρωπαίων δεν ασκείται ούτε παίζει κάποιο άθλημα. Μόνο ένα μικρό ποσοστό των Ευρωπαίων παιδιών κάνουν τα 60 λεπτά μέτριας σωματικής δραστηριότητας που συνιστά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.
Μια λύση είναι να αυξηθεί η διδασκαλία του αθλητισμού και της σωματικής άσκησης στα σχολεία. Αλλά όταν οι μαθητές προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά υπόβαθρα, το αποτέλεσμα μπορεί να οδηγήσει σε μεροληψία για παράδειγμα ως προς το φύλο ή ακόμη και σε αποκλεισμό. Οι εκπαιδευτικοί μπορεί να χρειάζονται καθοδήγηση για να ξεπεράσουν τις πολιτισμικές διαφορές που σχετίζονται με το φύλο, την κοινωνική τάξη και άλλα.
«Θέλουμε οι νέοι να μεγαλώσουν κάνοντας ευεργετική σωματική δραστηριότητα. Έτσι, οι πρακτικές διδασκαλίας της φυσικής αγωγής πρέπει να καθοδηγούνται από την κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτό ορίζεται συνήθως από τις αξίες της ένταξης, της δημοκρατίας και της ισότητας », λέει η Lena Larsson, ανώτερη λέκτορας και πρώην επικεφαλής του τμήματος αθλητικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Linnaeus, στη Σουηδία.
Η Larsson συντονίζει το πρόγραμμα EDUHEALTH (https://lnu.se/en/eduhealth), με την υποστήριξη των δράσεων της Marie Skłodowska-Curie, τη συγκέντρωση ακαδημαϊκών ερευνητών από τη Σουηδία, τη Νέα Ζηλανδία και τη Νορβηγία. “Εμείς διαπίστωσε ότι υπάρχουν προβλήματα στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται και διδάσκεται το μάθημα της φυσικής αγωγής”.
Ως αποτέλεσμα, η φυσική αγωγή δεν παρέχει πάντοτε ισότιμα αποτελέσματα για την υγεία μεταξύ φύλου, σεξουαλικότητας, εθνικότητας, θρησκείας και κοινωνικής τάξης. Μερικοί μαθητές μπορεί να περιθωριοποιηθούν, ενώ άλλοι να έχουν προνόμια ανάλογα με το σχολείο, την περιοχή ή τη χώρα που βρίσκονται.
Αντιμετώπιση των ανισοτήτων στη φυσική αγωγή
Οι ερευνητές του EDUHEALTH εξέτασαν τη σχέση μεταξύ κοινωνικής δικαιοσύνης και υγείας. Η μελέτη τους για 20 μαθήματα φυσικής αγωγής και συνεντεύξεις με 13 εκπαιδευτικούς και στις τρεις χώρες έδειξε πραγματικές διαφορές στην παιδαγωγική της φυσικής αγωγής.
«Η Σκανδιναβία συνήθως παρέχει ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο των μαθητών», λέει η Larsson. «Τα σχολεία της Νέας Ζηλανδίας αγκαλιάζουν εθνικές, πολιτιστικές και γλωσσικές διαφορές, διδάσκοντας ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης σε εθνικότητα και φύλο. ”
Όπως εξηγεί, δεδομένου ότι τα μαθήματα της φυσικής αγωγής είναι υποχρεωτικά στα περισσότερα σχολεία, παρέχεται στους καθηγητές η ευκαιρία για τη μείωση των ανισοτήτων στη σωματική δραστηριότητα και την υγεία. «Αυτό μπορεί να γίνει με τη δημιουργία ενός προγράμματος σπουδών φυσικής αγωγής και ενθάρρυνσης των σχολικών πολιτικών που εστιάζονται στην ένταξη και την κοινωνική δικαιοσύνη», σημειώνει.
Βοηθώντας τους εκπαιδευτικούς της φυσικής αγωγής να βοηθήσουν τους μαθητές
Η Larsson είναι πεπεισμένη ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να γνωρίζουν τις τρέχουσες κοινωνικές ανισότητες στη δική τους κοινωνία, έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις. Χρειάζονται επίσης τα εργαλεία και τις ευκαιρίες για να διαχειριστούν τις κοινωνικές ανισότητες κατά τη διδασκαλία.
Από τη μελέτη αναπτύχθηκαν πέντε εκπαιδευτικά θέματα προς καθοδήγηση των εκπαιδευτικών όταν σχεδιάζουν το μάθημα της φυσικής αγωγής: προσοχή σε περιεκτικότητα συμπερίληψη πολιτιστικών πρακτικών χωρίς αποκλεισμούς, δημιουργία σχέσεων μεταξύ δασκάλων και μαθητών και μαθητών μεταξύ τους, συνεργασία σε ετερογενείς ομάδες και οι αρχές του παιχνιδιού να καθορίζονται από δημοκρατικούς κανόνες.
Τα ευρήματα της μελέτης υπογράμμισαν επίσης τη σημασία της υιοθέτησης παιδαγωγικών μεθόδων φροντίδας για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της κοινωνίας. Η ομάδα EDUHEALTH αναπτύσσει μια διαδικτυακή πηγή για να εφαρμόσουν οι εκπαιδευτικοί αυτές οι παιδαγωγικές τεχνικές της κοινωνικής δικαιοσύνης στις δικές τους τάξεις.
Η Larsson καταλήγει: «Τα οφέλη της φυσικής αγωγής για τα παιδιά είναι τεράστια και ποικίλα – από βελτίωση της υγείας τους έως και κοινωνική ένταξη. Χαίρομαι που η ομάδα μας μπόρεσε να εντοπίσει τρόπους με τους οποίους οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν μαθητές από κάθε πολιτισμικό υπόβαθρο να συμμετάσχουν και να απολαύσουν τα μαθήματα της φυσικής αγωγής. ”
https://cordis.europa.eu/article/id/418233-slotting-social-justice-into-school-health-and-physical-education
https://lnu.se/en/eduhealth
Προσαρμογή κειμένου:
Ανθή Ανδροβιτσανέα, Ψυχολόγος, ΠΜΣ Προαγωγή & Αγωγή Υγείας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ