Όταν κάποιος βλέπει έναν άνθρωπο να κάνει κάτι καλό για κάποιον τρίτο, παρακινείται να προβεί και ο ίδιος σε χρήσιμες πράξεις, μία εικόνα που θα μπορούσε να βοηθήσει την προώθηση της συνεργατικής συμπεριφοράς σε κοινότητες που βρίσκονται εν μέσω κρίσης.
Σε μία νέα μελέτη, ερευνητές ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν των ΗΠΑ, υποστηρίζουν ερευνητικά ότι οι άνθρωποι μπορούν να επηρεαστούν σε μεγάλο βαθμό από άλλους, ειδικά όταν πρόκειται για ανάληψη θετικής κοινωνικής συμπεριφοράς – όταν, δηλαδή, οι δράσεις στοχεύουν να ωφελήσουν την κοινωνία στο σύνολο της. Η κατανόηση αυτή είναι σημαντική τώρα, όταν η μεγάλης κλίμακας συνεργασία και υιοθέτηση προστατευτικών συμπεριφορών – φορώντας μάσκες προσώπου και αποφεύγοντας τις συναθροίσεις – έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ευημερία των κοινοτήτων στο σύνολο τους, ανέφεραν οι ερευνητές.
“Ακριβώς όπως ο θανατηφόρος ιός, η συνεργατική συμπεριφορά μπορεί επίσης να μεταδοθεί σε ανθρώπους”, δήλωσε η Haesung (Annie) Jung, η οποία ηγήθηκε της μελέτης. “Αυτά τα ευρήματα υπενθυμίζουν στο κοινό ότι η συμπεριφορά τους μπορεί να επηρεάσει και τις πράξεις των άλλων, και όσο περισσότερα άτομα συνεργάζονται για να σταματήσουν την εξάπλωση της νόσου, τόσο πιο πιθανό είναι να κάνουν το ίδιο και οι υπόλοιποι που βρίσκονται κοντά τους”.
Εξετάζοντας τα δεδομένα από μελέτες δεκαετιών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η έκθεση των ανθρώπων σε ‘κοινωνικά μοντέλα ρόλων’ – βλέποντας κάποιον να κάνει μία πράξη καλοσύνης – προκαλεί κάποιες επακόλουθες χρήσιμες πράξεις. Αυτή η αντίδραση οδηγεί εν μέρει στη ‘μετάδοση στόχου’, ανέφεραν οι ερευνητές. Με την παρακολούθηση θετικών κοινωνικών πράξεων οι άνθρωποι οδηγούνται στην υιοθέτηση του υποκείμενου στόχου που σχετίζεται με την παρατηρούμενη συμπεριφορά, όπως η φροντίδα για την ευημερία των άλλων.
“Διαπιστώσαμε επίσης, ότι οι άνθρωποι μπορούν εύκολα να αυτοσχεδιάσουν νέες μορφές θετικών κοινωνικών πράξεων. Συμμετείχαν σε συμπεριφορές που διέφεραν από αυτές που είδαν και βοήθησαν διαφορετικά άτομα-στόχους από εκείνα που έλαβαν βοήθεια ” δήλωσε η Jung.
Το μέγεθος αυτού του τύπου επιρροής ποικίλλει μεταξύ κοινωνιών, με τις Ασιατικές χώρες να είναι πιο πιθανό να επηρεάζονται από τα κοινωνικά μοντέλα ρόλου, τις Ευρωπαϊκές χώρες να ακολουθούν, και έπειτα να βρίσκονται οι χώρες της Βόρειας Αμερικής.
Διαπίστωσαν, επίσης, ότι οι άνθρωποι είχαν περισσότερα κίνητρα να βοηθήσουν όταν είδαν ότι επωφελήθηκαν οι άλλοι από τις θετικές κοινωνικές συμπεριφορές, παρά όταν επωφελήθηκαν οι ίδιοι. Αυτό δείχνει ότι το αποτέλεσμα που προκλήθηκε στους άλλους, υπερέβαινε τα άλλα πιθανά προσωπικά κίνητρα που προκλήθηκαν, όπως το συναίσθημα της ευγνωμοσύνης που ακολούθησε.
Οι ερευνητές πρότειναν ότι η υιοθέτηση αυτού του πλαισίου θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά τις νέες θετικές κοινωνικές συμπεριφορές εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού. “Πολλοί άνθρωποι μπορεί να επιλέξουν να αποφύγουν τις πρακτικές κοινωνικής απόστασης επειδή δεν πιστεύουν ότι είναι πιθανό να προσβληθούν από τον ιό ή να παρουσιάσουν σοβαρά συμπτώματα. Έτσι, ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε είναι να προτείνουμε αυτές τις πρακτικές ως θετικές κοινωνικές δράσεις”, δήλωσε ο Marlone Henderson, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας. “Με το να σκεφτόμαστε τις προτεινόμενες πρακτικές ως θετικές κοινωνικές συμπεριφορές, το κοινωνικό παράδειγμα γίνεται ένα ισχυρό εργαλείο για να ενθαρρύνει τους άλλους να συμμετάσχουν και αυτοί”.
Προσαρμογή κειμένου: Κατερίνα Ασλάνογλου, Ψυχολόγος
Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Προαγωγή & Αγωγή Υγείας
Ιατρικής Σχολής Αθηνών, ΕΚΠΑ
Πηγή: Cooperation Can Be Contagious Particularly When People See the Benefit for Others https://liberalarts.utexas.edu/public-affairs/news/cooperation-can-be-contagious-particularly-when-people-see-the-benefit-for-others
Άρθρο: Jung, H., Seo, E., Han, E., Henderson, M.D., & Patall, E.A. (2020, May 14). Prosocial Modeling: A Meta-Analytic Review and Synthesis. Psychological Bulletin. Advance online publication http://dx.doi.org/10.1037/bul0000235
photo by Dan Brickley flickr
