Κάθε χρόνο περίπου 800 000 άνθρωποι αυτοκτονούν και υπάρχουν πολλοί περισσότεροι που προσπαθούν να αυτοκτονήσουν. Κάθε αυτοκτονία είναι μια τραγωδία που πλήττει οικογένειες, κοινότητες και ολόκληρες χώρες και έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στους ανθρώπους που μένουν πίσω. Η αυτοκτονία μπορεί να συμβεί καθ ‘όλην τη διάρκεια της ζωής και ήταν η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των νέων 15-29 ετών παγκοσμίως το 2016.
Η αυτοκτονία δεν συμβαίνει μόνο σε χώρες υψηλού εισοδήματος, αλλά αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο σε όλες τις περιοχές του κόσμου. Στην πραγματικότητα, πάνω από το 79% των παγκόσμιων αυτοκτονιών σημειώθηκε στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος το 2016.
Η αυτοκτονία αποτελεί σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Ωστόσο, οι αυτοκτονίες μπορούν να προληφθούν με έγκαιρες, τεκμηριωμένες και συχνά χαμηλού κόστους παρεμβάσεις. Προκειμένου η απάντηση σε εθνικό επίπεδο στο μεγάλο αυτό πρόβλημα να είναι αποτελεσματική, απαιτείται μια ολοκληρωμένη πολυτομεακή στρατηγική πρόληψης.
Ποιος κινδυνεύει;
Ενώ η σχέση μεταξύ αυτοκτονίας και ψυχικών διαταραχών (ιδίως της κατάθλιψης και των διαταραχών κατάχρησης αλκοόλ) είναι καλά εδραιωμένη στις χώρες υψηλού εισοδήματος, πολλές αυτοκτονίες συμβαίνουν παρορμητικά σε στιγμές κρίσης, με την κατάρρευση της ικανότητας αντιμετώπισης των πιέσεων που απορρέουν από προβλήματα της ζωής, όπως τα οικονομικά προβλήματα, η διάλυση μιας σχέσης, ο χρόνιος πόνος και η ασθένεια.
Επιπλέον, οι πολεμικές συγκρούσεις, οι φυσικές καταστροφές, η βία, η κακοποίηση, η απώλεια και το αίσθημα απομόνωσης συνδέονται στενά με την αυτοκτονική συμπεριφορά. Τα ποσοστά αυτοκτονίας είναι επίσης υψηλά μεταξύ των ευάλωτων ομάδων που υφίστανται διακρίσεις, όπως οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, οι αυτόχθονες πληθυσμοί, τα ΛΟΑΤΚ άτομα, οι φυλακισμένοι. Μέχρι στιγμής, ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου για αυτοκτονία είναι μια προηγούμενη απόπειρα αυτοκτονίας
Πρόληψη και έλεγχος
Οι αυτοκτονίες μπορούν να προληφθούν. Υπάρχει σειρά μέτρων που μπορούν να ληφθούν για να αποφευχθούν οι απόπειρες αυτοκτονίας και η αυτοκτονία. Αυτά περιλαμβάνουν:
• τη μείωση της πρόσβασης στα μέσα αυτοκτονίας (π.χ. φυτοφάρμακα, όπλα, ορισμένα φάρμακα)
• την υπεύθυνη αναφορά των αυτοκτονιών από τα μέσα ενημέρωσης
• την εισαγωγή πολιτικών για το αλκοόλ για τη μείωση της βλάβης από τη χρήση αλκοόλ
• την έγκαιρη αναγνώριση, θεραπεία και φροντίδα ατόμων με ψυχικές διαταραχές και διαταραχές χρήσης ουσιών, χρόνιο πόνο και έντονη συναισθηματική δυσφορία.
• την εκπαίδευση των μη-εξειδικευμένων επαγγελματιών υγείας για την αξιολόγηση και τη διαχείριση της αυτοκτονικής συμπεριφοράς.
• την παρακολούθηση της φροντίδας των ατόμων που επιχείρησαν να αυτοκτονήσουν και την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης στην κοινότητα.
Η αυτοκτονία είναι ένα σύνθετο ζήτημα και ως εκ τούτου οι προσπάθειες πρόληψης του απαιτούν συντονισμό και συνεργασία μεταξύ πολλών τομέων της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της υγείας και άλλων τομέων όπως της εκπαίδευσης, της εργασίας, της γεωργίας, της δικαιοσύνης, των μέσων ενημέρωσης κα. καθώς καμία ενιαία προσέγγιση δεν μπορεί να επηρεάσει από μόνη της ένα ζήτημα τόσο περίπλοκο όσο η αυτοκτονία.
Προκλήσεις και εμπόδια
Στίγμα και ταμπού
Το στίγμα, ιδιαίτερα γύρω από τις ψυχικές διαταραχές και την αυτοκτονία, σημαίνει ότι πολλοί άνθρωποι που σκέφτονται να πάρουν τη δική τους ζωή ή που έχουν προσπαθήσει να αυτοκτονήσουν δεν αναζητούν βοήθεια και επομένως δεν λαμβάνουν τη βοήθεια που χρειάζονται. Η πρόληψη της αυτοκτονίας δεν έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς εξαιτίας της έλλειψης συνειδητοποίησης της αυτοκτονίας ως σοβαρού προβλήματος δημόσιας υγείας και του ταμπού σε πολλές κοινωνίες για ανοικτή συζήτηση. Μέχρι σήμερα μόνο λίγες χώρες έχουν συμπεριλάβει την πρόληψη των αυτοκτονιών μεταξύ των προτεραιοτήτων υγείας και μόνο 38 χώρες αναφέρουν ότι έχουν μια εθνική στρατηγική πρόληψης αυτοκτονίας. Η αύξηση της ευαισθητοποίησης της κοινότητας και η μείωση του ταμπού είναι σημαντική αν οι χώρες θέλουν να σημειώσουν πρόοδο στην πρόληψη της αυτοκτονίας.
Ποιότητα δεδομένων
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η διαθεσιμότητα και η ποιότητα των δεδομένων σχετικά με τις αυτοκτονίες και τις απόπειρες αυτοκτονίας είναι κακή. Μόνο 60 κράτη μέλη διαθέτουν δεδομένα καταχώρισης καλής ποιότητας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα για την εκτίμηση των ποσοστών αυτοκτονίας. Το πρόβλημα κακής ποιότητας δεδομένων θνησιμότητας δεν περιορίζεται μόνο στην αυτοκτονία, αλλά δεδομένου του ευαίσθητου θέματος της αυτοκτονίας είναι πιθανό ότι η ελλιπής αναφορά και η εσφαλμένη ταξινόμηση αποτελούν μεγαλύτερα προβλήματα για την αυτοκτονία από ό, τι για τα περισσότερα άλλα αίτια θνησιμότητας.
Απαιτείται βελτιωμένη καταγραφή και παρακολούθηση για αποτελεσματικές στρατηγικές πρόληψης αυτοκτονίας. Οι διακρατικές διαφορές στις μορφές αυτοκτονίας και οι μεταβολές των ποσοστών, των χαρακτηριστικών και των μεθόδων αυτοκτονίας υπογραμμίζουν την ανάγκη κάθε χώρας να βελτιώσει την πληρότητα, την ποιότητα και την επικαιρότητα των δεδομένων που σχετίζονται με την αυτοκτονία. Αυτό περιλαμβάνει την ουσιαστική καταγραφή των αυτοκτονιών, των νοσοκομειακών μητρώων για τις απόπειρες αυτοκτονίας και των εθνικά αντιπροσωπευτικών ερευνών που συλλέγουν πληροφορίες σχετικά με αυτό-αναφερόμενες απόπειρες αυτοκτονίας.
Η απάντηση του ΠΟΥ
Ο ΠΟΥ αναγνωρίζει την αυτοκτονία ως προτεραιότητα για τη δημόσια υγεία. Η πρώτη Παγκόσμια Έκθεση για την Αυτοκτονία (http://www.who.int/mental_health/suicide-prevention/world_report_2014/en/), η οποία δημοσιεύτηκε το 2014, έχει ως στόχο να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της αυτοκτονίας για τη δημόσια υγεία και να δώσει υψηλή προτεραιότητα στην πρόληψη της αυτοκτονίας στο παγκόσμιο πρόγραμμα δημόσιας υγείας. Στοχεύει επίσης να ενθαρρύνει και να υποστηρίξει τις χώρες να αναπτύξουν ή να ενισχύσουν ολοκληρωμένες στρατηγικές πρόληψης αυτοκτονιών σε μια πολυτομεακή προσέγγιση της δημόσιας υγείας.
Η αυτοκτονία αποτελεί μια από τις προτεραιότητες του προγράμματος δράσης mhGAP του ΠΟΥ που δρομολογήθηκε το 2008 και το οποίο παρέχει τεκμηριωμένη τεχνική καθοδήγηση για την αύξηση της παροχής υπηρεσιών και της περίθαλψης σε χώρες για ψυχικές, νευρολογικές και διαταραχές χρήσης ουσιών. Στο Πλαίσιο Δράσης της ΠΟΥ για την Ψυχική Υγεία 2013-2020 (http://www.who.int/mental_health/action_plan_2013/en/), τα κράτη μέλη της ΠΟΥ έχουν δεσμευτεί να εργαστούν για την επίτευξη του παγκόσμιου στόχου μείωσης του ποσοστού αυτοκτονιών στις χώρες κατά 10% έως το 2020.
Πηγές:
https://iasp.info/wspd2018
http://www.who.int/mental_health/suicide-prevention/en/
