Νέα έκθεση του Π.Ο.Υ. Ευρώπης με τίτλο “Ψυχική υγεία, ανθρώπινα δικαιώματα και πρότυπα περίθαλψης” αξιολογεί την ποιότητα της θεσμικής φροντίδας ενηλίκων με ψυχοκοινωνικά και νοητικά προβλήματα στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. Συνολικά 75 ιδρύματα σε 24 χώρες αξιολογήθηκαν σε συνεργασία με τις εθνικούς φορείς. Οι αξιολογήσεις βασίστηκαν στο εργαλείο του Π.Ο.Υ. QualityRights Toolkit για τη συλλογή και αναφορά δεδομένων σχετικά με τα πρότυπα που σχετίζονται με άρθρα από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες.
Από τις 2000 αξιολογήσεις που πραγματοποίησαν εθνικές ομάδες αξιολόγησης, μόνο το 25% πληρούσε τα διεθνώς συμφωνημένα πρότυπα περίθαλψης, υποδεικνύοντας ότι όλες οι χώρες θα πρέπει να εργαστούν για τη μεταρρύθμιση του συστήματος περίθαλψης στα ιδρύματα μακροχρόνιας φροντίδας της ψυχικής υγείας. Οι αξιολογήσεις εξέτασαν το τι συμβαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες αυτών ιδρυμάτων βάσει της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, όσον αφορά στην ποιότητα της περίθαλψης που παρέχεται και τον βαθμό στον οποίο προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Σε όλες τις χώρες και τα ιδρύματα, η έκθεση αποκαλύπτει μια γενική έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με την ψυχική υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ακόμη και μεταξύ του προσωπικού. Σημαντικό ποσοστό των αξιολογούμενων ιδρυμάτων παραβίαζε τα δικαιώματα των ασθενών, συμπεριλαμβανομένης της αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της σωματικής και ψυχικής ακεραιότητας, της νομικής εκπροσώπησης και της ελευθερίας από βασανιστήρια και κακομεταχείριση.
Συνολικά 24 χώρες ολοκλήρωσαν τις φάσεις 1 και 2 του έργου: Αλβανία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρος, Τσεχία, Εσθονία, Γεωργία, Ουγγαρία, Καζακστάν, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβακία, Σλοβενία, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και Ουκρανία. Οκτώ χώρες ολοκλήρωσαν μόνο τη φάση 1: Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Φινλανδία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Ελβετία και Τουρκμενιστάν.
Εκτός της έλλειψης ενημέρωσης σχετικά με την ψυχική υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ακόμη και μεταξύ του προσωπικού και της υποτίμησής των βασικών δικαιωμάτων των ατόμων που ζουν σε αυτά τα ιδρύματα, καταγράφηκε έλλειψη ανθρώπινης ή εξατομικευμένης προσέγγισης στη φροντίδα. Η ιδέα ενός εξατομικευμένου πλάνου φροντίδας εντάσσεται στο πλαίσιο της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Είναι μια καίρια έννοια στην ψυχική υγεία, σύμφωνα με την οποία, ακόμα και αν τα άτομα έχουν σημαντικές αναπηρίες, μπορούμε να αναπτύξουμε ένα εξατομικευμένο σχέδιο βελτίωσης ή ανάκαμψης. Και αυτό συχνά λείπει σε αυτά τα μέρη. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι δεν έχουν καμιά ελπίδα και καμία ιδέα για το ταξίδι στο οποίο βρίσκονται. Αντίθετα, φαίνεται σαν μια ατελείωτη σήραγγα.
Ένα άλλο ανησυχητικό θέμα που ήρθε στην επιφάνεια σε αυτές τις αναφορές είναι ότι για αυτούς τους ανθρώπους υπάρχουν λίγα πράγματα να κάνουν, ως και τίποτα, σε αυτά τα ιδρύματα. Στην πραγματικότητα, δεν επιτρέπεται να κάνουν τα βασικά πράγματα που όλοι θεωρούμε δεδομένο. Δεν έχει σημασία αν κάποιος άνθρωπος ζει στο δικό του σπίτι ή σε ίδρυμα μακροχρόνιας φροντίδας – όλοι θα πρέπει να είναι σε θέση να σηκώσουν το τηλέφωνο και να καλέσουν την οικογένειά τους, να παρακολουθήσουν τηλεόραση ή να βρουν μια ήσυχη γωνιά για να διαβάσουν ένα βιβλίο. Ακόμα και οι πιο απλές απολαύσεις στη ζωή συχνά απουσιάζουν στα ιδρύματα αυτά.
Ορισμένες από τις μεγαλύτερες παραβιάσεις που αναφέρθηκαν ήταν: η χρήση μηχανικών και φαρμακολογικών μεθόδων σωματικού περιορισμού για τη διαχείριση δύσκολων συμπεριφορών, η κουλτούρα ατιμωρησίας όσον αφορά στις αναφερθείσες περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης, οι πολυάριθμες παρατυπίες σχετικά με την ενημερωμένη συναίνεση, οι διακρίσεις και τα εμπόδια στην πρόσβαση σε ποιοτική φροντίδα υγείας, γενική και αναπαραγωγική, η έλλειψη εναλλακτικών ή συμπληρωματικών επιλογών θεραπείας για την ψυχική υγεία και η γενική έλλειψη ευκαιριών για καθημερινές δραστηριότητες με νόημα, εντός ή εκτός των ιδρυμάτων.
Καταγράφηκαν πολλές διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών, ακόμη και εντός των χωρών, καθώς και μεταξύ των διαφορετικών θεμάτων αξιολόγησης. Υπήρξε ένα εύρος όσον αφορά στην ποιότητα από το απολύτως αποδεκτό ως το εντελώς απαράδεκτο κι έτσι οι εκθέσεις παρουσιάζουν μια περίπλοκη εικόνα. Αλλά, τελικά, μπορούμε να δούμε ότι η κάθε χώρα πρέπει να εργαστεί για να βελτιώσει το σύστημα της θεσμικής φροντίδας για την ψυχική υγεία ενώ ταυτόχρονα να στοχεύσει στη μεταφορά του συστήματος φροντίδας και υποστήριξης έξω από αυτά τα ιδρύματα.
Πηγή:
Mental health, human rights and standards of care (2018)
Διαβάστε όλην την έκθεση εδώ: http://www.euro.who.int/en/publications/abstracts/mental-health,-human-rights-and-standards-of-care-2018
