Στην «Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ναρκωτικά 2018: τάσεις και εξελίξεις» παρουσιάζεται μια επίκαιρη εικόνα για τα προβλήματα των ναρκωτικών και την αντιμετώπισή τους στην Ευρώπη. Η έκθεση συμπληρώνεται από το εγχειρίδιο που εκδόθηκε πρόσφατα και έχει τίτλο «Οι υγειονομικές και κοινωνικές μας παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των ναρκωτικών: ευρωπαϊκός οδηγός» (2017).
Οι Laura d’Arrigo και Alexis Goosdeel του EMCDDA, τονίζουν στον πρόλογο της μελέτης ότι τη φετινή χρονιά παρατηρούνται για μια σειρά από ουσίες ανησυχητικές ενδείξεις, οι οποίες υποδηλώνουν αύξηση των επιπέδων της τρέχουσας παραγωγής ναρκωτικών στην Ευρώπη. Οι τεχνολογικές εξελίξεις διευκολύνουν την αύξηση αυτή και συνδέουν επίσης τους Ευρωπαίους παραγωγούς και καταναλωτές ναρκωτικών με τις παγκόσμιες αγορές μέσω του επιφανειακού παγκόσμιου ιστού και του σκοτεινού δικτύου. Παρατηρείται επίσης ότι η αύξηση της παραγωγής κοκαΐνης στη Νότια Αμερική επηρεάζει πλέον και την ευρωπαϊκή αγορά ενέχοντας μεγάλο κίνδυνο για την υγεία των χρηστών και δημιουργώντας πιο σύνθετες προκλήσεις για την επιβολή της νομοθεσίας, καθώς οι λαθρέμποροι τροποποιούν τις υπάρχουσες –και ανακαλύπτουν νέες– οδούς εφοδιασμού. Άλλωστε, τα νέα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η διαθεσιμότητα και η χρήση της κοκαΐνης/κρακ έχουν αυξηθεί στην Ευρώπη αποτελούν πηγή ανησυχίας και απαιτούν παρακολούθηση. Τα άκρως ισχυρά συνθετικά οπιοειδή και κανναβινοειδή προκαλούν προβλήματα σε διάφορα επίπεδα και, ειδικά όσον αφορά τα παράγωγα της φαιντανύλης, εκθέτουν τους χρήστες ναρκωτικών και τους παρεμβαίνοντες πρώτης γραμμής σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης έχει επανέλθει στο επίκεντρο των σχετικών στρατηγικών τόσο ο ρόλος της παροχής ναλοξόνης, ως αντίδοτο στην υπερβολική δόση οπιοειδών, όσο και το επίπεδο της πρόσβασης των χρηστών ναρκωτικών σε αυτό το φάρμακο».
Η πώληση ναρκωτικών μέσω διαδικτύου
Η πώληση ναρκωτικών μέσω διαδικτύου είναι ένα άριστο παράδειγμα της ταχύτητας με την οποία αλλάζει το τοπίο και δημιουργούνται προκλήσεις για τις υπάρχουσες πολιτικές και παρεμβάσεις, όπως και για την παρακολούθηση των ναρκωτικών. Σε πρόσφατη κοινή έκθεση του EMCDDA και της Ευρωπόλ αναλύεται ο ρόλος τον οποίο διαδραματίζουν οι ευρωπαίοι προμηθευτές και καταναλωτές σε αυτή την παγκόσμια αγορά. Οι προμηθευτές της ΕΕ υπολογίζεται ότι ευθύνονται για το ήμισυ σχεδόν των πωλήσεων ναρκωτικών στο «σκοτεινό δίκτυο» μεταξύ 2011 και 2015. Οι διαδικτυακές πωλήσεις επί του παρόντος αντιπροσωπεύουν μικρό μέρος της όλης αγοράς παράνομων ουσιών, πλην όμως φαίνεται να αυξάνονται. Και ενώ συχνά η προσοχή στρέφεται στο σκοτεινό δίκτυο, είναι εμφανές ότι εξίσου σημαντικό ρόλο για τις νέες ψυχοδραστικές ουσίες και τα φαρμακευτικά σκευάσματα που δεν χρησιμοποιούνται για τις θεραπευτικές τους ενδείξεις μπορεί να παίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ο επιφανειακός παγκόσμιος ιστός. Ιδιαίτερη ανησυχία εν προκειμένω προκαλεί η εμφάνιση νέων ουσιών της οικογένειας των βενζοδιαζεπινών.
Επικράτηση και τάσεις της χρήσης ναρκωτικών χρήσης ναρκωτικών
Στην έκθεση του EMCDDA αναφέρεται ότι η διαθεσιµότητα ναρκωτικών συνολικά είναι υψηλή, ενώ µάλιστα σε ορισµένες περιοχές φαίνεται να αυξάνεται. Σύµφωνα µε τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, στην Ευρώπη (ΕΕ-28, Τουρκία και Νορβηγία), καταγράφηκαν περισσότερες από 1 εκατοµµύριο κατασχέσεις παράνοµων ναρκωτικών ουσιών το 2016. Περισσότεροι από 92 εκατοµµύρια ενήλικες στην ΕΕ (ηλικίας 15–64 ετών) έχουν κάνει χρήση κάποιας παράνοµης ουσίας στη ζωή τους, ενώ εκτιµάται ότι 1,3 εκατοµµύρια άτοµα υποβλήθηκαν σε θεραπεία για χρήση παράνοµων ουσιών το 2016 (ΕΕ-28).
Κοκαΐνη: αυξηµένη διαθεσιµότητα και µέγιστη καθαρότητα σε µια δεκαετία
Η κοκαΐνη είναι η πιο ευρέως διαδεδοµένη παράνοµη διεγερτική ουσία στην Ευρώπη. Περίπου 2,3 εκατοµµύρια νεαροί ενήλικες (ηλικίας 15–34 ετών) έχουν κάνει χρήση της ουσίας κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους (ΕΕ-28). Με βάση τις ενδείξεις ότι αυξάνεται η καλλιέργεια κόκας και η παραγωγή κοκαΐνης στη Λατινική Αµερική, η σηµερινή ανάλυση επιβεβαιώνει ότι η αγορά κοκαΐνης της Ευρώπης είναι σε άνθηση, ενώ οι δείκτες υποδηλώνουν πλέον ότι αυξάνεται η διαθεσιµότητα της εν λόγω ουσίας σε διάφορες χώρες. Παρότι η τιµή της κοκαΐνης παρέµεινε σταθερή, η καθαρότητά της στον δρόµο ανήλθε το 2016 στο υψηλότερο επίπεδό της σε διάστηµα δεκαετίας. Έχει αυξηθεί επίσης και ο αριθµός των κατασχέσεων κοκαΐνης. Το 2016 αναφέρθηκαν στην ΕΕ περίπου 98 000 κατασχέσεις της ουσίας (90 000 το 2015), οι οποίες αντιστοιχούν σε 70,9 τόνους.
Σε επίπεδο πόλεων, µια πρόσφατη µελέτη σχετικά µε τα κατάλοιπα ουσιών στα αστικά λύµατα αποκάλυψε ότι, στο διάστηµα από το 2015 έως το 2017, σηµειώθηκε αύξηση στα κατάλοιπα κοκαΐνης σε 26 από τις 31 πόλεις για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιµα δεδοµένα για τη συγκεκριµένη περίοδο (3 ). Τα υψηλότερα επίπεδα καταλοίπων καταγράφηκαν σε πόλεις στο Βέλγιο, στις Κάτω Χώρες, στην Ισπανία και στο Ηνωµένο Βασίλειο, ενώ τα χαµηλότερα επίπεδα καταγράφηκαν στις πόλεις της ανατολικής Ευρώπης που µελετήθηκαν.
Η έκθεση αποκαλύπτει επίσης ότι αυξήθηκε ο αριθµός των χρηστών κοκαΐνης που ξεκίνησαν ειδική θεραπεία για πρώτη φορά. Το 2016 30 300 χρήστες υποβλήθηκαν για πρώτη φορά σε θεραπεία για τη συγκεκριµένη ουσία, αριθµός αυξηµένος πάνω από το ένα πέµπτο του αντίστοιχου για το 2014. Συνολικά, περισσότεροι από 67 000 χρήστες ξεκίνησαν ειδική θεραπεία για προβληµατική χρήση κοκαΐνης το 2016. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν οι εκτιµώµενοι 8 300 χρήστες κρακ ως κύριας ουσίας χρήσης που ξεκίνησαν θεραπεία το 2016. Επιπλέον, η κοκαΐνη ήταν η δεύτερη πιο διαδεδοµένη ουσία που καταγράφηκε στα συνδεόµενα µε χρήση επείγοντα περιστατικά που διακοµίστηκαν σε ένα δίκτυο 19 νοσοκοµείων – παρατηρητηρίων νοσηρότητας το 2016 (Euro-DEN Plus).
Αύξηση θανάτων από υπερβολική δόση και ο ρόλος της ναλοξόνης στην πρόληψη
Στην έκθεση επισηµαίνεται η ανησυχία σχετικά µε τον µεγάλο αριθµό θανάτων από υπερβολική δόση ναρκωτικών στην Ευρώπη, ο οποίος καταγράφει άνοδο τα τελευταία τέσσερα έτη. Το 2016, εκτιµάται ότι προκλήθηκαν περισσότεροι από 9 000 θάνατοι στην Ευρώπη (ΕΕ-28, Τουρκία και Νορβηγία) λόγω υπερβολικής δόσης, κυρίως από χρήση ηρωίνης και άλλων οπιοειδών, αν και συχνά σε συνδυασµό µε άλλες ουσίες, ειδικότερα αλκοόλ και βενζοδιαζεπίνες. Οι προκλήσεις που δηµιουργούνται από τα παλαιά και τα νέα οπιοειδή θέτουν εκ νέου στο επίκεντρο τον ρόλο της ναλοξόνης, η οποία λειτουργεί ως αντίδοτο στα οπιοειδή, στο πλαίσιο των στρατηγικών αντιµετώπισης περιστατικών υπερβολικής δόσης. Η έκθεση υπογραµµίζει την επιτακτική ανάγκη για «επανεξέταση των υφιστάµενων πολιτικών για τη ναλοξόνη και εντατικοποίηση της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης τόσο των χρηστών ναρκωτικών όσο και των επαγγελµατιών που µπορεί να έρθουν σε επαφή µε τις ουσίες αυτές».
Πηγή: Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (2018), Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ναρκωτικά 2018: Τάσεις και εξελίξεις, Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο.
Επίσημη ιστοσελίδα για τη μελέτη http://www.emcdda.europa.eu/edr2018
