Λιγότερο από το 1/3 των ηλικιωμένων ατόμων εμβολιάζονται στις μισές χώρες που ερευνήθηκαν.
Η εμβολιαστική κάλυψη κατά της γρίπης στις ομάδες υψηλού κινδύνου, παρουσιάζει μείωση στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια τα τελευταία επτά (7) χρόνια, ενώ παράλληλα οι μισές χώρες αναφέρουν μείωση στον αριθμό των διαθέσιμων δόσεων του εμβολίου της γρίπης. Αυτά είναι τα αποτελέσματα της πρώτης ολοκληρωμένης επισκόπησης σχετικά με την εμβολιαστική κάλυψη κατά της εποχικής γρίπης στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) για την περίοδο μεταξύ 2008/2009 και 2014/2015, που διεξήχθη από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης Νοσημάτων και το Περιφερειακό Γραφείο του Π.Ο.Υ. στην Ευρώπη. Η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη της εποχικής γρίπης στην Ευρώπη, θέτει σε κίνδυνο την προστασία των ανθρώπων από τις επόμενες ετήσιες επιδημίες και την επόμενη πανδημία, προειδοποιούν οι δύο οργανισμοί.
“Ο εμβολιασμός είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο κατά της πρόληψης των σοβαρών ασθενειών που προκαλούνται από την γρίπη. Ωστόσο, σύμφωνα με την μελέτη μας, η εμβολιαστική κάλυψη κατά της γρίπης, παρουσιάζει σταθερή μείωση σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας”, υποστηρίζει η Dr Zsuzsanna Jakab, περιφερειακή διευθύντρια του Π.Ο.Υ στην Ευρώπη. “Αυτό προκαλεί σοβαρή ανησυχία για τα άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν σοβαρές συνέπειες, ειδικότερα οι ηλικιωμένοι, και στο μέλλον για ολόκληρο τον πληθυσμό, καθώς η παραγωγή πανδημικών εμβολίων συνδέεται στενά με την εποχιακή χρήση των εμβολίων. Προτρέπω τις Ευρωπαϊκές χώρες να αυξήσουν την εμβολιαστική κάλυψη προκειμένου να επιτύχουν τον στόχο του 75% της κάλυψης για τους ηλικιωμένους και τα άτομα υψηλού κινδύνου.”
“Όλα τα μέλη – κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν υπογράψει το στόχο του 75% της εμβολιαστικής κάλυψης για τους ηλικιωμένους και τις άλλες ευπαθείς ομάδες. Ωστόσο, αυτοί οι στόχοι δεν έχουν ακόμα επιτευχθεί”, λέει η Dr Andrea Ammon, Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC). “Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης Νοσημάτων δεσμεύεται να συνεργαστεί περαιτέρω με τα κράτη – μέλη και να υποστηρίξει τις προσπάθειες τους σχετικά με τον έλεγχο της εποχικής γρίπης”. Η επισκόπηση αυτή δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Vaccine» τον Ιανουάριο του 2018, βασισμένη σε δεδομένα από την Νέα Ευρωπαϊκή Προσπάθεια Ολοκληρωμένης Συνεργασίας για τον Εμβολιασμό (VENICE III), και μελέτες του Π.Ο.Υ. Καθώς η εποχική γρίπη για το 2017/2018 κορυφώνεται στη Δυτική Ευρώπη, αρκετές χώρες παρουσιάζουν ραγδαία αύξηση των σοβαρών περιστατικών, με ορισμένες από αυτές να αναφέρουν αυξημένη θνησιμότητα στα ηλικιωμένα άτομα, σύμφωνα με το EuroMOMO, τον οργανισμό ευρωπαϊκής παρακολούθησης της αύξησης της θνησιμότητας στη δημόσια υγεία. Οι ηλικιωμένοι παρουσιάσουν υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από την γρίπη.
Ο Π.Ο.Υ. και οι συνεργάτες του εκτιμούν ότι πάνω από 44.000 άτομα πεθαίνουν ετησίως εξαιτίας αναπνευστικών νοσημάτων που σχετίζονται με την εποχική γρίπη, στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, σε σύνολο 650.000 θανάτων παγκοσμίως.
Σύμφωνα με ετήσιες έρευνες που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης Νοσημάτων και τον Π.Ο.Υ., παρόλο που 34.000 (άνω του 75%) των θανάτων αυτών αφορούν άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω, η εμβολιαστική κάλυψη παραμένει χαμηλή στη συγκεκριμένη ομάδα πληθυσμού. Οι μισές χώρες στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας εμβολιάζουν λιγότερο από 1 στους 3 ηλικιωμένους.
Όσον αφορά τις άλλες ομάδες κινδύνου:
• Ο εμβολιασμός συνιστάται γενικά για άτομα με χρόνιες ασθένειες. Εντούτοις, η εμβολιαστική κάλυψη ήταν κάτω του 40% στις περισσότερες χώρες.
• Σχεδόν όλες οι χώρες συνιστούν τον εμβολιασμό για την εποχική γρίπη στους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, αλλά η πλειονότητα ανέφερε ότι η εμβολιαστική κάλυψη ήταν μόνο 40%.
• Συνολικά, το 90% των χωρών συνιστούσαν τον εμβολιασμό για τις έγκυες γυναίκες το 2014/2015 σε σύγκριση με το 40% πριν την επιδημία του 2009 (Η1Ν1). Παρόλα αυτά, η εμβολιαστική κάλυψη ήταν χαμηλή, με τις μισές χώρες να αναφέρουν κάλυψη κάτω του 10%.
• Λιγότερες από τις μισές χώρες, οι περισσότερες στην Ανατολική Ευρώπη, συνιστούσαν τον εμβολιασμό κατά της εποχικής γρίπης για τα μικρά παιδιά. Η εμβολιαστική κάλυψη στη συγκεκριμένη ομάδα πληθυσμού κυμαίνεται από 1% έως 80%.
Ελλείψεις εμβολίων και μειωμένη ζήτηση ως αιτίες της χαμηλής εμβολιαστικής κάλυψης
Υπάρχουν διάφοροι συγκεκριμένοι παράγοντες που επηρεάζουν την εμβολιαστική κάλυψη. Στις χώρες με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας, όπου η εποχική γρίπη δεν θεωρείται ως ασθένεια υψηλής προτεραιότητας, η χαμηλή κάλυψη είναι συνέπεια της περιορισμένης προμήθειας εμβολίων.
Όπου τα εμβόλια είναι ευρύτερα διαθέσιμα, η εμβολιαστική κάλυψη ήταν χαμηλή ή μειώθηκε για διάφορους λόγους, όπως εφησυχασμό, έλλειψη εμπιστοσύνης στα εμβόλια και τις υγειονομικές αρχές, έλλειψη κατευθυντήριων οδηγιών από τους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης ή εμπόδια που συνδέονται με την πρόσβαση, συμπεριλαμβανομένου και του οικονομικού κόστους.
Για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα κενά στον εμβολιασμό, είναι απαραίτητο να γίνουν κατανοητά τα πολλαπλά εμπόδια στον εμβολιασμό, όπως:
• Τα δικαιώματα, οι κανονισμοί και η προσβασιμότητα, η διαθεσιμότητα και η ευκολία στις υπηρεσίες εμβολιασμού.
• Κοινωνικά και πολιστικά πρότυπα, αξίες και υποστήριξη.
• Ατομικά κίνητρα, αξίες, στάσεις, γνώσεις και ικανότητες.
