Ο αυτοπροσδιορισμός και η υπερηφάνεια στα άτομα με αναπηρία προσφέρει στην ευημερία

Ο αυτοπροσδιορισμός και η υπερηφάνεια στα άτομα με αναπηρία προσφέρει στην ευημερία

Η εμπειρία του στιγματισμού, η σοβαρότητα της αναπηρίας, η ηλικία και το επίπεδο εισοδήματος ενός ατόμου συμβάλλουν στον αυτό-προσδιορισμό ενός ατόμου με αναπηρία. Και η εμπειρία του στίγματος συμβάλει στο αν αυτό το άτομο αυτό τελικά αναπτύξει υπερηφάνεια για την αναπηρία του, σύμφωνα με νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Όρεγκον (Oregon State University).

“Περίπου το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει κάποιο είδος αναπηρίας, αλλά μόνο ένα κλάσμα αυτών των ανθρώπων αναγνωρίζει πραγματικά τον εαυτό του ως άτομο με αναπηρία. Η ταυτότητα αναπηρίας είναι ένα κρίσιμο βήμα για την αποδοχή μιας αναπηρίας και συμβάλλει στη μείωση του στιγματισμού γύρω από την ετικέτα “, δηλώνει η Kathleen Bogart (College of Liberal Arts at Oregon State University).

Όσοι αυτό-προσδιορίζονται ως άτομα με αναπηρία είναι επίσης πιο πιθανό να αναπτύξουν υπερηφάνεια για την αναπηρία τους, μια μετατόπιση στη σκέψη που μπορεί να συμβάλει στην οικοδόμηση ψυχικής ανθεκτικότητας και να αλλάξει τη στάση του κοινού σχετικά με τις ετικέτες για τα «άτομα με αναπηρία», δήλωσε η Bogart, της οποίας η έρευνα επικεντρώνεται στις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις των αναπηριών.

“Η πρόκληση με την αναπηρία ως ετικέτα είναι ο μεγάλος στιγματισμός που εμπεριέχει, κάνοντας τους ανθρώπους να μην επιθμούν αυτήν την ετικέτα”. “Μπορούμε να μειώσουμε το στίγμα και να αναδιαμορφώσουμε την ετικέτα σε μια πιο ουδέτερη έννοια που είναι απλώς χρήσιμη ως κατηγορία, όπως αρσενικό ή θηλυκό; Ή ακόμη καλύτερα, μπορούμε να επεκτείνουμε την έννοια αυτής της ετικέτας ώστε οι άνθρωποι να νοιώθουν πραγματικά υπερηφάνεια για αυτή; ”

Η Bogart εξέτασε θέματα σχετικά με τον αυτό-προσδιορισμό των ατόμων με αναπηρία και την υπερηφάνεια για την αναπηρία τους σε δύο νέες μελέτες που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Psychology Rehabilitation.

Η πρώτη μελέτη εξέτασε ποιος είναι πιο πιθανό να αυτό-προσδιοριστεί ως ανάπηρος. Για τη μελέτη, περίπου 700 άτομα ηλικίας άνω των 18 ετών ολοκλήρωσαν μια ηλεκτρονική έρευνα όπου τους ζήτησε να προσδιορίσουν την κατάσταση της υγείας τους. Μεταξύ των πιο συνηθισμένων αναπηριών ήταν οι αλλεργίες, το άγχος, η κατάθλιψη, οι ημικρανίες, ο τραυματισμός ή ο πόνος στη μέση, η ελλειμματική προσοχή /υπερκινητικότητα, η αναπνευστική νόσος, η υπέρταση και ο χρόνιος πόνος.

Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν επίσης να αξιολογήσουν χαρακτηριστικά της κατάστασης της υγείας τους, όπως το εάν επηρεάζει την καθημερινή ζωή, πόσο συχνά προκαλεί σωματικό πόνο και πόσο συχνά την αντιλαμβάνονται οι άλλοι άνθρωποι. Επιπλέον, συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τα βιώματα στίγματος και διακρίσεων λόγω της κατάστασής τους. Τους ζητήθηκε επίσης να δηλώσουν αν αυτό-προσδιορίζονται ως άτομα με αναπηρία. Μόνο το 12% των ατόμων με κάποια ιατρική κατάσταση ‘συμφώνησαν ή συμφωνήσαν πολύ’ ότι ήταν άτομα με αναπηρία.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το στίγμα, μαζί με τη σοβαρότητα της βλάβης, ήταν οι πιο σημαντικοί παράγοντες που επηρέασαν αν κάποιος με αναπηρία αυτό-προσδιορίζονταν ως άτομο με αναπηρία.

“Η συσχέτιση με το στίγμα ήταν μια πραγματικά ισχυρή,” δήλωσε η Bogart. “Υποστηρίζει την ιδέα ότι η έννοια της αναπηρίας είναι πρωτίστως ένα κοινωνικό κατασκεύασμα, το οποίο αναπτύσσεται βάσει της αντίδρασης μιας κοινωνίας. Δεν είναι μόνο η σωματική κατάσταση. Είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι σας αντιμετωπίζουν και ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία οικοδομεί ένα περιβάλλον το οποίο σας συμπεριλαμβάνει ή όχι”.

Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι οι σοβαρές αναπηρίες οδηγούν σε μεγαλύτερο στίγμα, γεγονός που αύξησε την πιθανότητα οι άνθρωποι να αυτοπροσδιορίζονται ως άτομα με αναπηρία.

Στη δεύτερη μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν περαιτέρω το ρόλο της υπερηφάνειας για την αναπηρία στην γενική ευημερία των ατόμων με αναπηρία. Η ανάπτυξη της υπερηφάνειας για την αναπηρία – και η απόρριψη του στίγματος από την κοινωνία – φαίνεται να προστατεύει από το στίγμα και να βοηθά την οικοδόμηση της αυτοεκτίμησης, είπε η Bogart.

“Λίγα μας είναι γνωστά για τα θετικά που μπορεί να έχει η ανάπτυξη της ταυτότητας της αναπηρίας”. “Πιστεύουμε ότι η ανάπτυξη της υπερηφάνειας μπορεί να προσφέρει προστατευτικά αποτελέσματα για τα άτομα με αναπηρίες που αντιμετωπίζουν το στίγμα.”

Χρησιμοποιώντας το ίδιο δείγμα συμμετεχόντων από την προηγούμενη μελέτη, αλλά εξετάζοντας επιπλέον ερωτήσεις, οι ερευνητές ανέλυσαν παράγοντες που επηρεάζουν το αν κάποιος νοιώθει υπερηφάνεια για την αναπηρία του. Διαπίστωσαν ότι η υπερηφάνεια των ατόμων με αναπηρία τείνει να είναι πιο διαδεδομένη σε όσους βιώνουν στίγμα, σε εκείνους που έχουν ισχυρή κοινωνική υποστήριξη και λιγότερο διαδεδομένη στους λευκούς άντρες και γυναίκες.

“Οι περισσότερες αναπηρίες είναι αόρατες και οι άνθρωποι πρέπει να επιλέξουν αν θα ταυτιστούν μαζί τους. Πολλοί άνθρωποι κρύβουν τις αναπηρίες τους για να αποφύγουν τις διακρίσεις. Αλλά η μη-αναγνώριση διαιωνίζει το στίγμα ότι η αναπηρία είναι ανεπιθύμητη. Η ανάπτυξη της υπερηφάνειας των ατόμων με ειδικές ανάγκες φαίνεται να προστατεύει την αυτοεκτίμηση από τις αρνητικές επιπτώσεις του στίγματος.

“Ένα λογικό επόμενο βήμα για την έρευνα θα ήταν να αναπτυχθούν παρεμβάσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση της υπερηφάνειας των ατόμων με αναπηρίες μεταξύ των ανθρώπων και σε πολιτικό επίπεδο, με στόχο τη βελτίωση της συνολικής ευημερίας και τη μείωση του στιγματισμού».

Η κοινωνική υποστήριξη στην κοινότητα των ατόμων με ειδικές ανάγκες θα μπορούσε να ενισχυθεί μέσω κοινωνικών ομάδων και καθοδήγησης και εμψύχωσης (mentoring). Σε πολιτικό επίπεδο, ο πολιτικός ακτιβισμός, η εκπροσώπηση στα μέσα ενημέρωσης που μεταδίδει την υπερηφάνεια των ατόμων με ειδικές ανάγκες και οι κοινοτικές δράσεις υπερηφάνειας για την αναπηρία (disability pride events) ενδέχεται να υποστηρίξουν την ανάπτυξη υπερηφάνειας.

Προσαρμογή από
Oregon State University – Self-identifying as disabled and developing pride in disability aid overall well-being, 08/28/2017
http://oregonstate.edu/ua/ncs/archives/2017/aug/self-identifying-disabled-and-developing-pride-disability-aid-overall-well-being
Journal Reference: Kathleen R. Bogart, Emily M. Lund, Adena Rottenstein. Disability Pride Protects Self-Esteem Through the Rejection-Identification Model.. Rehabilitation Psychology, 2017; DOI: 10.1037/rep0000166