The Platform for Better Oral Health in Europe, 2017
Οδοντική τερηδόνα
• Τα τελευταία 30 χρόνια, έχει παρατηρηθεί σημαντική βελτίωση στον επιπολασμό της οδοντικής τερηδόνας στα παιδιά και στους νεαρούς ενήλικες της Δυτικής Ευρώπης, καθώς και κάποια βελτίωση στις ανατολικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για παράδειγμα, ο μέσος όρος της τιμής του δείκτη DMFT στη Δανία για τα παιδιά ηλικίας 12 ετών μειώθηκε από 5 που ήταν το 1980 σε 0,7 το 2008, ενώ στη Λιθουανία μειώθηκε από 4,5 το 1983 σε 3,7 το 2005.
• Ωστόσο, οι μέσοι όροι μπορεί να αποκρύψουν τις ανισότητες στη στοματική υγεία. Παρά τη μείωση της τερηδόνας στα παιδιά, υπάρχουν ανισότητες μεταξύ των κοινωνικών τάξεων και μεταξύ συγκεκριμένων εθνικών μειονοτήτων. Η τερηδόνα εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα σε πολλές πληθυσμιακές ομάδες της Ανατολικής Ευρώπης και στις φτωχότερες κοινωνικοοικονομικές τάξεις σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Νόσοι του περιοδοντίου
• Τα επιδημιολογικά δεδομένα όσον αφορά στις νόσους του περιοδοντίου (ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα) είναι γενικά χαμηλής ποιότητας, ενώ δεν υπάρχουν για διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Έχει εκτιμηθεί ότι περισσότερο από το 50% του ευρωπαϊκού πληθυσμού έχει κάποια μορφή περιοδοντίτιδας και πάνω από 10% με προχωρημένη βαρύτητα, με τον επιπολασμό να αυξάνεται στο 70-85% του πληθυσμού με ηλικία 60-65 ετών. Πιστεύεται ότι η περιοδοντική υγεία μπορεί να χειροτερεύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό οφείλεται κυρίως στο μεγάλο αριθμό των ανθρώπων που διατηρούν κάποια από τα δόντια τους σε μεγάλη ηλικία, καθώς και στην αύξηση του επιπολασμού του διαβήτη.
• Είναι αξιοσημείωτος ο ρόλος των κοινωνικών τάξεων στην κατανομή των νόσοων του περιοδοντίου, με μελέτες να δείχνουν τη σχέση των νόσων αυτών με το ατομικό εισόδημα και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.
Καρκίνος του στόματος
• Ο καρκίνος του στόματος είναι ο όγδοος συχνότερος καρκίνος παγκοσμίως. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο καρκίνος της στοματικής κοιλότητας και των χειλέων είναι δωδέκατος κατά σειρά συχνότητας στους άνδρες. Το 2008, υπήρχαν περίπου 132.000 ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου στην Ευρώπη, από τους οποίους οι 62.800 κατέληξαν. Οι υψηλότερες τιμές επίπτωσης προτυπωμένες κατά ηλικία ανά 100000 του καρκίνου στοματικής κοιλότητας και χειλέων (για τα δύο φύλα και όλες τις ηλικίες) παρατηρήθηκαν στην Ισπανία και στην Ουγγαρία.
• Η επίπτωση του καρκίνου του στόματος είναι ισχυρά συνδεδεμένη με το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Επίσης, παρατηρείται μεταβολή στην κατανομή του όσον αφορά στο φύλο. Στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο καρκίνος του στόματος εμφανίζει σταδιακή άνοδο στις γυναίκες, γεγονός το οποίο πιθανότατα οφείλεται στα αυξανόμενα ποσοστά των γυναικών που καπνίζουν. Σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, ο ρυθμός επίπτωσης του σχετιζόμενου με τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) καρκίνου του στόματος είναι αυξανόμενος στους νέους ενήλικες. Αυτό μάλλον αποδίδεται στις αλλαγές στη στοματική σεξουαλική συμπεριφορά.
• Οι δείκτες θνησιμότητας συνεχίζουν να αυξάνονται σε διάφορες ανατολικές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την Ουγγαρία και τη Σλοβακία να συγκεντρώνουν τα υψηλότερα ποσοστά. Μελέτες έχουν δείξει ότι το ποσοστό της πενταετούς επιβίωσης για τον καρκίνο της στοματικής κοιλότητας είναι χαμηλότερο στην ανατολική Ευρώπη (23%) συγκρινόμενο με το αντίστοιχο της Βόρειας Ευρώπης (51%).
Στοματική Υγεία: ένα αναπόσπαστο κομμάτι της γενικής υγείας
Οι νόσοι του στόματος και διαφόρες χρόνιες νόσοι μοιράζονται ένα σύνολο κοινών παραγόντων κινδύνου. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ νόσων του στόματος και συστηματικών νοσημάτων και καταστάσεων, οι οποίες αναφέρονται παρακάτω.
• Σακχαρώδης διαβήτης
Ο αρρύθμιστος διαβήτης (τύπου 1 και 2) είναι ένας αναγνωρισμένος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη και τη σοβαρότητα των νόσων του περιοδοντίου. Ακόμα, έχει αποδειχθεί η ύπαρξη αμφίδρομης σχέσης ανάμεσα στο διαβήτη και τις νόσους του περιοδοντίου. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν τον αρνητικό αντίκτυπο της χρόνιας περιοδοντίτιδας στον έλεγχο των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα και στην επίπτωση των σχετιζόμενων με το διαβήτη επιπλοκών. Επίσης, τα πιο πρόσφατα δεδομένα υποστηρίζουν ότι υπάρχει μία μικρή, αλλά σημαντική βελτίωση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα μετά τη θεραπεία ουλίτιδας ή περιοδοντίτιδας σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2.
• Δυσμενής έκβαση της κύησης
Έχει βρεθεί συσχέτιση ανάμεσα στις νόσους του περιοδοντίου και στη δυσμενή έκβαση της κύησης. Υπάρχουν και κάποια στοιχεία που δείχνουν ότι η περιοδοντική θεραπεία μπορεί να μειώσει τα αρνητικά αυτά αποτελέσματα.
• Στεφανιαία νοσήματα
Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ περιοδοντικής νόσου και στεφανιαίων νοσημάτων, χωρίς ωστόσο η αιτιότητα να έχει αποδειχθεί. Επίσης, υπάρχουν κοινοί παράγοντες κινδύνου για την περιοδοντική νόσο και τα στεφανιαία νοσήματα, όπως το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία και η υπέρταση.
• Λοίμωξη από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV)
Ο ιός HPV έχει ενοχοποιηθεί για τον αιτιολογικό του ρόλο σε διάφορους τύπους καρκίνου, ενώ υπάρχει και πιθανή συσχέτιση με τον καρκίνο του στόματος. Η σχέση μεταξύ της HPV λοίμωξης και του καρκίνου του στοματοφάρυγγα είναι καλά τεκμηριωμένη, σε αντίθεση με την αντίστοιχη για τον καρκίνο της στοματικής κοιλότητας. Τα κυριότερα στοιχεία που τεκμηριώνουν το γεγονός αυτό είναι η μειούμενη επίπτωση του σχετιζόμενου με το κάπνισμα και το αλκοόλ καρκίνου της στοματικής κοιλότητας και η αυξανόμενη επίπτωση του καρκίνου του στοματοφάρυγγα σε ορισμένες χώρες. Όσον αφορά στο εμβόλιο για τον HPV, η αποτελεσματικότητά του στην πρόληψη του καρκίνου του στοματοφάρυγγα είναι άγνωστη.
• Πνευμονία από εισρόφηση, λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα
Η κακή στοματική υγεία έχει συσχετιστεί με την πνευμονία από εισρόφηση και τη λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα. Η περιοδοντική νόσος έχει συνδεθεί με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, χωρίς ωστόσο να υπάρχει απόδειξη αιτιολογικής σχέσης.
