Την τελευταία δεκαετία πολλές πρωτοβουλίες για τη μείωση των τροχαίων συμβάντων θέτουν ως άμεση προτεραιότητα τη διαχείριση της ταχύτητας καθώς ευθύνεται για ένα στα τρία τροχαία δυστυχήματα περίπου διεθνώς. Η αντιμετώπιση της ταχύτητας ως παράγοντα κινδύνου αποτελεί πλέον προτεραιότητα και η 4η Παγκόσμια Εβδομάδα Οδικής Ασφάλειας του ΟΗΕ επικεντρώνεται στην ανάγκη να ελαττώσουμε όλοι ταχύτητα για να σώσουμε ζωές στο δρόμο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), 1.2 εκατομμύρια άνθρωποι χάνονται στην άσφαλτο σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο. Τα τροχαία δυστυχήματα αποτελούν την 9η συχνότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως και την πρώτη αιτία θανάτου για ανθρώπους 15 – 29 ετών. Με δεδομένο πως στην άσφαλτο θυσιάζονται κυρίως οι παραγωγικές ηλικίες, τα τροχαία δυστυχήματα θεωρούνται τροχοπέδη για την ανάπτυξη και δημοσιονομικό «βάρος» αφού το κόστος της «θεραπείας» τους σε ορισμένα κράτη ανέρχεται μέχρι και στο 5% του ΑΕΠ τους.
Οι Ευρωπαϊκοί δρόμοι παραμένουν οι πλέον ασφαλείς στον κόσμο, ωστόσο μόνο κατά το 2016, έχασαν τη ζωή τους σε τροχαία συμβάντα στην Ευρώπη 26.000 άτομα ενώ 135.000 τραυματίστηκαν, κατά κύριο λόγο πεζοί, ποδηλάτες και μοτοσικλετιστές.
Δεν απολαμβάνουν ωστόσο όλα τα κράτη μέλη τα ίδια επίπεδα ασφαλείας. Οι πολίτες των χωρών όπου καταγράφονται οι περισσότερες απώλειες στο δρόμο, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, διατρέχουν τρείς φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν τη ζωή τους στο δρόμο σε σχέση με τους πολίτες των χωρών όπου καταγράφονται οι λιγότεροι θάνατοι από τροχαία συμβάντα, όπως η Αγγλία και η Σουηδία.
Διεθνώς, το ένα τρίτο (1/3) περίπου των θανατηφόρων δυστυχημάτων οφείλεται στην ταχύτητα ή στις ακατάλληλες ταχύτητες με το ποσοστό να αγγίζει το 50% στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Οι ειδικοί της οδικής ασφάλειας επισημαίνουν πως η ταχύτητα επιδρά σε κάθε δυστύχημα αφού συμβάλλει τόσο στη σφοδρότητα της σύγκρουσης όσο και στη σοβαρότητα του ενδεχόμενου τραυματισμού.
Η ταχύτητα σε μια ματιά
– Το 40 με 50% των οδηγών παραδέχονται πως έχουν παραβιάσει τα όρια ταχύτητας.
– Η παραβίαση των ορίων και η οδήγηση σε ακατάλληλες ταχύτητες αυξάνουν δραματικά την πιθανότητα πρόκλησης δυστυχημάτων και τη σοβαρότητα του τραυματισμού για όσους εμπλέκονται σε αυτά.
– Ο κίνδυνος δεν αφορά μόνο τους οδηγούς και τους επιβάτες των οχημάτων αλλά και τους μοτοσικλετιστές, τους πεζούς, τους ποδηλάτες και -κυρίως- τους πιο ευάλωτους χρήστες της οδού όπως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους.
– Όσο αυξάνει η ταχύτητα τόσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση ακινητοποίησης του οχήματος. Ως συνέπεια, ο κίνδυνος σοβαρού τραυματισμού αυξάνει αντίστοιχα και ειδικά για τους πεζούς που όλους τους χρήστες της οδού είναι οι πλέον ευάλωτοι στις επιπτώσεις της ταχύτητας.
– Εάν όλοι οι οδηγοί μείωναν τη μέση ωριαία ταχύτητά τους κατά μόλις 5%, οι θάνατοι στο δρόμο θα μειώνονταν κατά 30%.
– Οι υψηλές ταχύτητες, ειδικά σε αστικά περιβάλλοντα, συμβάλλουν επιπλέον στην ηχορύπανση και την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, πέραν των κινδύνων που εγκυμονούν.
Υπερβολική και ακατάλληλη ταχύτητα
Υπερβολική (excessive) θεωρείται η ταχύτητα όταν υπερβαίνει τα όρια του Κ.Ο.Κ. σε κάθε οδό.
Ακατάλληλη (inappropriate) θεωρείται η ταχύτητα ενός οχήματος όταν συντρέχουν λόγοι (κατάσταση δρόμου και κίνησης, καιρικές συνθήκες) που καθιστούν επικίνδυνη τη διατήρησή της.
Και οι δύο τύποι ταχύτητας μπορεί να αποβούν μοιραίοι τόσο για τον οδηγό και τους επιβάτες όσο και για τους υπόλοιπους χρήστες της οδού.
Ένας ενήλικας που κινείται πεζός έχει λιγότερο από 20% πιθανότητες να πεθάνει εάν χτυπηθεί από αυτοκίνητο που τρέχει με ταχύτητα κάτω των 50 χλμ/ώρα. Ο κίνδυνος ανεβαίνει σχεδόν στο 60% εάν το όχημα που θα τον χτυπήσει κινείται με 80 χλμ/ώρα.
Νέοι άνδρες: οι λάτρεις της ταχύτητας
Πολλοί οδηγοί παραβιάζουν συχνά τα όρια ταχύτητας ενώ οδηγούν. Σχεδόν το 50% των οδηγών παραδέχεται ότι πατάει το γκάζι και πως, συχνά, παραβιάζει συνειδητά τα όρια ταχύτητας.
Οι λόγοι; Άλλοτε η βιασύνη, άλλοτε η απόλαυση της γρήγορης οδήγησης, κάποιες φορές η λανθασμένη αντίληψη της πραγματικής ταχύτητας του οχήματος τη δεδομένη στιγμή (π.χ. σε ένα αξιόπιστο, σταθερό όχημα που δεν κάνει θόρυβο).
Βάσει στατιστικών, οι άνδρες τείνουν να τρέχουν περισσότερο από τις γυναίκες οδηγούς. Επίσης οι νέοι πατάνε περισσότερο και συχνότερα το γκάζι σε σχέση με τους μεγαλύτερους οδηγούς. Οι νέοι άνδρες, και ειδικά όσοι έχουν καταναλώσει αλκοόλ, είναι εκείνοι που εμφανίζονται συχνότερα στις στατιστικές των θυμάτων εξαιτίας της ταχύτητας (WHO, SWOV).
Ένα ενδιαφέρον εύρημα σχετικών ερευνών, δείχνει πως όλοι οι οδηγοί (ανεξαρτήτως φύλου ή ηλικίας) δηλώνουν πως επιθυμούν να οδηγούν πιο γρήγορα από την ταχύτητα που οι ίδιοι θεωρούν ασφαλή. Αυτό συμβαίνει γιατί όλοι οι οδηγοί υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους ως οδηγοί (www.swov.nl).
Όταν κόβουμε ταχύτητα είμαστε όλοι πιο ασφαλείς
Μειώνοντας ταχύτητα, μπορούμε να κάνουμε τους δρόμους μας πιο ασφαλείς για όλους: τα παιδιά, τους ηλικιωμένους, τους επαγγελματίες. Η ταχύτητα αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου. Όσο περισσότερο τρέχουμε, τόσο αυξάνει ο κίνδυνος να εμπλακούμε σε δυστύχημα και να υποστούμε σοβαρό ή και θανάσιμο τραυματισμό.
Αντίστοιχα, αυξάνει ο κίνδυνος για τους πεζούς και τους ποδηλάτες που θα συναντήσουμε στην πορεία μας, οι οποίοι δεν διαθέτουν ούτε αερόσακο, ούτε ζώνη ασφαλείας ή κράνος να τους προστατεύσει σε μια ενδεχόμενη σύγκρουση.
Εάν όλοι οι οδηγοί μείωναν τη μέση ταχύτητά τους κατά 5%, τα θανατηφόρα τροχαία συμβάντα μπορούν να μειωθούν κατά 30%.
Σε περιοχές όπου η κίνηση των οχημάτων διασταυρώνεται με τις πορείες πεζών και ποδηλατών, το όριο ταχύτητας πρέπει να είναι 30 χλμ/ώρα.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
– Στην Ελλάδα, η υπερβολική ταχύτητα ευθύνεται για το 12% του συνόλου των τροχαίων συμβάντων
– Μόνο το 2016, περισσότερες από 175.000 παραβάσεις των ορίων ταχύτητας καταγράφηκαν από την Τροχαία σε όλη την επικράτεια. Οι παραβιάσεις της ταχύτητας αποτελούν την πιο συχνή παράβαση στους ελληνικούς δρόμους.
– Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφάλειας των Μεταφορών (ETSC – Απρίλιος 2017), που δημοσίευσε το Ι.Ο.ΑΣ., στην ταχύτητα οφείλονται και οι περισσότερες τροχαίες συγκρούσεις όπου εμπλέκεται μόνο ένα όχημα (single-vehicle collisions), κατηγορία τροχαίων συμβάντων από τα οποία η χώρα μας μετράει τον μεγαλύτερο αριθμό θανάτων πανευρωπαϊκά.
Από την ενημερωτική καμπάνια για την υπερβολική ταχύτητα από το Ι.Ο.Α.Σ. και την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα. Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας (Ι.Ο.ΑΣ.) «Πάνος Μυλωνάς», 2017 www.ioas.gr