Τα τροχαία ατυχήματα, λόγω του μεγάλου αριθμού τους και των συνεπειών τους, αποτελούν το βασικότερο είδος ατυχημάτων. Τα τροχαία ατυχήματα, επειδή συμβαίνουν πιο συχνά στις νεαρότερες ηλικίες, προκαλούν απώλεια περισσότερων χρόνων ζωής από οποιαδήποτε άλλη αιτία θανάτου. Η Ελλάδα έχει αναλογικά τους περισσότερους θανάτους από τροχαία ατυχήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα αίτια των τροχαίων ατυχημάτων είναι πολλά. Το σημαντικότερο όμως απ’ αυτά είναι η ανθρώπινη συμπεριφορά. Η ανθρώπινη συμπεριφορά καθορίζεται από διάφορους παράγοντες, κοινωνικούς και πολιτιστικούς, αλλά και προσωπικούς. Η ανθρώπινη συμπεριφορά επηρεάζεται, επίσης, σημαντικά από την κατανάλωση αλκοόλης. Πολλά οδικά ατυχήματα, ορισμένες μελέτες αναφέρουν περισσότερα από τα μισά, οφείλονται στο αλκοόλ.
Επιβλαβείς συνέπειες στον οργανισμό
Το αλκοόλ ασκεί πολύπλευρη φαρμακολογική και τοξική δράση στον οργανισμό και επηρεάζει τη λειτουργία πολλών συστημάτων:
• Διαταραχές και σοβαρές βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα, με κατασταλτική δράση παρόμοια με εκείνη των αναισθητικών φαρμάκων σε μεγάλες συγκεντρώσεις.
• Επιδράσεις και σοβαρές βλάβες στο καρδιαγγειακό και κυκλοφορικό σύστημα.
• Επιδράσεις και σοβαρές βλάβες στο συκώτι και στο πεπτικό σύστημα (70% των περιπτώσεων κύρωσης του ήπατος).
• Διαταραχές στην αναπαραγωγική λειτουργία στους άνδρες.
• Επιδράσεις στην κύηση, με σοβαρές βλάβες για το έμβρυο.
• Σημαντικός παράγοντας πρόκλησης ατυχημάτων όλων των ειδών (τροχαίων, θαλάσσιων, εργατικών, πνιγμών, κ.ά.).
• Εξάρτηση.
Αλκοόλ και νευρικό σύστημα
• Συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα άνω των 0,4‰ (60 ml ουίσκι ή 200 ml κρασί) συνεπάγεται:
εξασθένηση της μνήμης και της προσοχής, ήπιες διαταραχές του λόγου, διαταραχές στην εκτέλεση λεπτών χειρισμών και ελάττωση της αντίδρασης σε αισθητηριακά ερεθίσματα.
• Συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα μεταξύ 1,5 – 2,0‰ συνεπάγεται:
σταδιακή θόλωση της διάνοιας, μέθη, πονοκέφαλος.
• Συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα μεταξύ 2,0 – 4,5‰ συνεπάγεται:
βαριά μέθη, δηλητηρίαση, σύγχυση, λήθαργος, κώμα.
• Συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα άνω των 4,5‰ συνεπάγεται:
παράλυση του κέντρου της αναπνοής, οξεία δηλητηρίαση, σπανίως θάνατος.
Σημ. Η συγκέντρωση του αλκοόλ στο αίμα μετράται σε gr αλκοόλ σε 1.000 ml αίματος (‰). Το νομικό όριο για οδηγούς αυτοκινήτου είναι 0,5‰ και για δικυκλιστές 0,2‰. Τα ποσά αυτά στο alcotest (μονάδα μέτρησης στον εκπνεόμενο αέρα) αντιστοιχούν σε 0,24% και σε 0,1% αντίστοιχα.
Αλκοόλ και οδήγηση
• Χρόνος αντίδρασης
Τα χαμηλά αντανακλαστικά μπορούν να μειώσουν το χρόνο αντίδρασης σε μια έκτακτη περίσταση.
• Όραση
Η λειτουργία των μυών των ματιών επιβραδύνεται, συμβάλλοντας σε θολή εικόνα και επηρεάζοντας την αντίληψη των χρωμάτων (ακόμη και από 0,2‰).
• Παρακολούθηση της διαδρομής
Επηρεάζεται σημαντικά η δυνατότητα αντίληψης της θέσης των άλλων οχημάτων, της διαχωριστικής γραμμής των δύο ρευμάτων, των λωρίδων και των σημάτων κυκλοφορίας.
• Συγκέντρωση
Μειώνεται η δυνατότητα προσήλωσης στην οδήγηση και αυξάνεται η αίσθηση υπνηλίας.
• Κρίση και αντίληψη
Η κατασταλτική επίδραση του αλκοόλ επηρεάζει τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων και εκτίμησης των κινδύνων.
• Συντονισμός
Η οδήγηση επηρεάζεται από την αδυναμία συντονισμού των ματιών, χεριών, ποδιών.
Η κατά μέσο όρο αποβολή αλκοόλης από τον οργανισμό είναι της τάξης του 0,1‰ / ώρα. Εάν κάποιος πιει αρκετά και φτάσει το επίπεδο 1,3‰ π.χ., τότε για να μειωθεί το επίπεδο κάτω από 0,5‰ που είναι το νομικό όριο, θα πρέπει να περάσουν 9 ολόκληρες ώρες. Εάν θέλει δε να α
Μύθοι και αλήθειες
Μύθος Το λευκό κρασί είναι ένα ελαφρύ ποτό.
Αλήθεια Ένα ποτήρι λευκό ή κόκκινο κρασί έχει την ίδια περιεκτικότητα σε αλκοόλ με ένα μπουκάλι μπύρα ή μια δόση ουίσκι.
Μύθος Η κατανάλωση του ίδιου ποτού καθυστερεί τη μέθη σε σχέση με την κατανάλωση διαφορετικών ειδών αλκοολούχων ποτών σε ένα βράδυ.
Αλήθεια Τα επίπεδα περιεκτικότητας αλκοόλ στο αίμα προσδιορίζουν το βαθμό στον οποίο είμαστε μεθυσμένοι ή νηφάλιοι. Το αλκοόλ είναι πάντα αλκοόλ και ένα ποτό είναι πάντα ένα ποτό, ανεξαρτήτως αν πίνουμε κρασί ή ουίσκι. Η χρήση, όμως, το ίδιο βράδυ, διαφορετικών ποτών μπορεί να προκαλέσει σημαντική δυσανεξία. Επιπλέον, με τα σφηνάκια μεθά κανείς πιο εύκολα, διότι λαμβάνει μεν μικρή ποσότητα υγρών, αλλά σημαντική αλκοόλη.
Μύθος Ένα ποτήρι καφέ μπορεί να βοηθήσει κάποιον να ξεμεθύσει.
Αλήθεια Μόνο ο χρόνος μπορεί να συμβάλλει στην ανάκτηση της νηφαλιότητας και όχι ο καφές, τα κρύα ντους ή η άσκηση. Αντιθέτως, ο καφές επιβραδύνει το μεταβολισμό αλκοόλης!
Μύθος Άνδρες και γυναίκες του ίδιου βάρους και ύψους μπορούν να πιούν την ίδια ποσότητα αλκοόλ.
Αλήθεια Οι γυναίκες επηρεάζονται πιο γρήγορα, καθώς έχουν μεγαλύτερο ποσοστό λίπους και λιγότερο μυϊκό ιστό, συγκεντρώνοντας ευκολότερα το αλκοόλ στο αίμα τους. Επίσης, έχουν χαμηλότερα ποσοστά ενός ενζύμου που μεταβολίζει το αλκοόλ, ενώ οι ορμονικές διαταραχές κατά τη διάρκεια του κύκλου τους επηρεάζει σε κάποιο βαθμό την απορρόφηση του αλκοόλ.
Μύθος Τα άτομα που «αντέχουν» το αλκοόλ είναι αξιοζήλευτα.
Αλήθεια Τα άτομα που μπορούν να καταναλώσουν αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες χωρίς να μεθούν, μάλλον έχουν αναπτύξει ανεκτικότητα στο αλκοόλ, γεγονός που ενδέχεται να σηματοδοτεί την εξάρτησή τους.
Μύθος «Δεν με πιάνει το αλκοόλ».
Αλήθεια Όλα τα άτομα μεθούν και σε όλους μειώνονται οι ικανότητες. Απλά, οι εκδηλώσεις διαφέρουν. Άλλοι είναι χαρούμενοι, άλλοι στενοχωρημένοι, άλλοι επιθετικοί και άλλοι ήρεμοι.
Μύθος «Όταν πιω λίγο, οδηγώ καλύτερα».
Αλήθεια Το αλκοόλ αυξάνει την ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας, ενώ ταυτόχρονα μειώνονται οι ικανότητές μας. Το χάσμα αυτό μεταξύ φαντασίωσης και πραγματικότητας είναι από τις πιο επικίνδυνες δράσεις της αλκοόλης.
Μύθος «Είμαι καλός οδηγός και δεν με επηρεάζει το αλκοόλ».
Αλήθεια Όπως έχουν δείξει δοκιμασίες με οδηγούς αγώνων, οι καλοί οδηγοί επηρεάζονται από τη λήψη αλκοολούχων ποτών, ακόμη και σε μικρές ποσότητες. Γι’ αυτό, άλλωστε, ο πρωταθλητής της Φόρμουλα 1, Φινλανδός Χάκκινεν, υποστηρίζει ότι πρέπει να νομοθετηθεί μηδενική ποσότητα αλκοόλης στο αίμα των οδηγών.
Μέτρα πρόληψης τροχαίων ατυχημάτων
• Μην οδηγείτε εάν έχετε καταναλώσει αλκοόλ και μην επιβαίνετε σε οχήματα στα οποία ο οδηγός έχει πιει.
• Μην επιτρέπετε στην παρέα σας να οδηγήσει μετά την κατανάλωση αλκοόλ. Πάρετε τα κλειδιά του αυτοκινήτου τους ή συμβουλέψτε τους να επιστρέψουν με άλλο τρόπο στο σπίτι τους.
• Στην αρχή της βραδιάς, προσφερθείτε να είστε ο οδηγός της παρέας σας, έχοντας προηγουμένως αποφασίσει να μην πιείτε καθόλου.
• Χρησιμοποιείτε πάντα ζώνη ασφαλείας στα μπροστινά και στα πίσω καθίσματα.
• Προτιμήστε τις κεντρικές λεωφόρους.
• Αποφύγετε τις μετακινήσεις μετά τα μεσάνυχτα, ιδιαίτερα την Παρασκευή και το Σάββατο.
• Επιλέγετε αυτοκίνητα με αερόσακους, ABS, ηλεκτρονική σταθεροποίηση και καλό crash test.
• Πριν επιλέξετε το νέο σας αυτοκίνητο, συμβουλευθείτε τον οδηγό αξιολόγησης ασφαλείας του.
• Μην χρησιμοποιείτε ποτέ κατηγορίες φαρμάκων, όπως ηρεμιστικά, αντιφλεγμονώδη και αντισταμινικά, που επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητα οδήγησης και ευθύνονται για έως και 25% των ατυχημάτων.
• Μην οδηγείτε ποτέ εάν είστε κουρασμένοι.
• Μην χρησιμοποιείτε κινητό, μην μακιγιάρεστε, μην χτενίζεστε και μην τρώτε κατά τη διάρκεια της οδήγησης.
Ποτό και οδήγηση ποτέ μαζί!
Εάν πάρετε το αυτοκίνητο μαζί σας, πρέπει να έχετε αποφασίσει να μην πιείτε καθόλου.
Εάν παρόλα αυτά τελικά καταναλώσετε αλκοόλ, δεν είναι ασφαλές να οδηγήσετε.
Μπορείτε να ακολουθήσετε μια από τις παρακάτω εναλλακτικές συμβουλές:
• Χρησιμοποιήστε τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
• Καλέστε ένα ταξί.
• Ζητείστε από κάποιον συγγενή ή φίλο να έρθει να σας πάρει.
• Στην αρχή της βραδιάς, ορίστε οδηγό ένα άτομο από την παρέα που δεν θα πιει.
• Κανονίστε να φιλοξενηθείτε το βράδυ στο σπίτι κάποιου φίλου/ης.
Πάρτυ στο σπίτι με την παρέα ‘υπό έλεγχο’
• Στην πρόσκληση του πάρτυ σας, αναφέρετε ότι «εάν έχετε αποφασίσει να καταναλώσετε αλκοόλ, είναι καλύτερα να μην έρθετε με το αυτοκίνητό σας».
• Δημιουργείστε ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει την κοινωνική συναναστροφή μεταξύ των φιλοξενούμενων: απαλή μουσική, χαμηλά επίπεδα θορύβου, άνετη φιλοξενία.
• Σερβίρετε το φαγητό πριν ξεκινήσετε να σερβίρετε τα ποτά. Ψυχολογικά μειώνεται η σημασία του αλκοόλ και βιολογικά επιβραδύνεται η απορρόφησή του από το αίμα.
• Ορίστε έναν υπεύθυνο μπάρμαν, κάποιον που θα αποθαρρύνει την υπερβολική κατανάλωση.
• Φροντίστε να προσφέρετε ποικιλία εύγευστων μη αλκοολούχων ποτών.
• Μην έχετε “open bar”, ώστε να μπορείτε να ελέγξετε την κατανάλωση αλκοόλ από τους φιλοξενούμενους σας.
• Σερβίρετε τα ποτά σε λογικά διαστήματα. Ένα ποτό την ώρα είναι ένας βασικός κανόνας.
• Ενθαρρύνετε την παρέα σας να καταναλώνει σνακ κατά τη διάρκεια της βραδιάς.
• Σεβαστείτε την επιθυμία ορισμένων φιλοξενούμενων να μην πιούν. Μην τους πιέζετε να πιούν και μην τους χαρακτηρίσετε «ξενέρωτους».
Προστατεύουμε τους φίλους μας
Σε περίπτωση που ένα άτομο από την παρέα σας πιει, μην το αφήσετε να οδηγήσει.
Εάν συναντήσετε αντίσταση, παρακάτω θα βρείτε χρήσιμες συμβουλές για το πώς θα του πάρετε τα κλειδιά του αυτοκινήτου:
• Διατηρείστε την ψυχραιμία σας και προτείνετε να πάρετε τα κλειδιά του με χιουμοριστικό τρόπο.
• Ξεκαθαρίστε ότι του/της κάνετε χάρη και ότι αν οδηγήσει κινδυνεύει η ζωή του/της.
• Εντοπίστε τα κλειδιά του/της και πάρτε τα ενώ είναι απασχολημένος/η. Κατά πάσα πιθανότητα θα σκεφθεί ότι τα έχασε και θα αναζητήσει εναλλακτικό τρόπο μετακίνησης.
• Εάν πρόκειται για στενό φίλο/η, προσεγγίστε τους με ηρεμία. Μιλήστε τους ιδιαιτέρως και εξηγείστε τους ότι ήπιαν αρκετά και ότι θα ήταν καλύτερα να τους μεταφέρει κάποιος άλλος στο σπίτι ή να πάρουν ένα ταξί ή τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
• Εάν πρόκειται για πολύ καλό φίλο, συγγενή ή αγαπημένο, ξεκαθαρίστε τους ότι εάν επιμένουν να οδηγήσουν, δεν θα επιστρέψετε μαζί τους σπίτι, αλλά θα προτιμήσετε ένα ασφαλέστερο μέσο μετακίνησης.
• Εάν πρόκειται για κάποιον που δεν γνωρίζετε καλά, μιλήστε με τους φίλους του/της και πείστε τους να πάρουν εκείνοι τα κλειδιά του αυτοκινήτου του/της.
• Στο μέτρο του δυνατού, αποφύγετε να φέρετε το μεθυσμένο άτομο σε δύσκολη θέση.
Εντοπίζουμε το μεθυσμένο οδηγό στο δρόμο
Εάν υποπτευθείτε ότι σε κάποιο από τα οχήματα στην πορεία σας, επιβαίνει μεθυσμένος οδηγός, μην επιχειρήσετε να το πλησιάσετε ή να το σταματήσετε, αλλά καλέστε την τροχαία ή την αστυνομία. Ένας μεθυσμένος οδηγός παρουσιάζει τα εξής συμπτώματα:
• Δεν μπορεί να κρατήσει σταθερή πορεία στη λωρίδα κυκλοφορίας του ή αλλάζει απότομα λωρίδες.
• Οδηγεί πολύ γρήγορα ή πολύ αργά.
• Μειώνει και αυξάνει ταχύτητα χωρίς αιτία.
• Πλησιάζει επικίνδυνα άλλα οχήματα.
• Κάνει επικίνδυνες προσπεράσεις.
• Σταματάει απότομα.
• Κάνει επικίνδυνους ελιγμούς.
• Παίρνει ανοιχτά τις στροφές.
• Οδηγεί χωρίς φώτα.
• Οδηγεί με κατεβασμένα τα παράθυρα ενώ κάνει κρύο.
• Έχει πολύ δυνατά τη μουσική.
Από την καμπάνια του Εθνικού Δικτύου Δήμων Προαγωγής Υγείας, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μυλωνά
